Wybrane aspekty epidemiologiczne stwardnienia rozsianego w Polsce – wieloośrodkowe badanie pilotażowe

Background and purpose The aim was to conduct a pilot study of selected epidemiological aspects of multiple sclerosis (MS) in Poland. Material and methods Cross-sectional data were collected in 21 centres providing MS treatment. The demographic profile of the patients, medical history of MS, disability status, comorbidity, and diagnostic and treatment modalities were analysed. Results Data on 3581 patients were obtained, including 2494 women (69.6%) and 1030 men (28.8%) – sex ratio 2.4 : 1. The mean age was 40.7 ± 11.9 years. Monofocal onset was reported in 80.8% of cases – the most frequently reported location of lesions was supratentorial (36.1%), followed by optic nerves (26.5%) and spinal cord (20.1%). The mean disease duration was 10.2 ± 8.8 years (range 0.04–53 years), and the mean time from the first symptoms to MS diagnosis was 2.6 years. Relapsing-remitting MS was reported in 70.5% of patients, secondary progressive in 16.8%, primary progressive in 8.4%, and ‘benign MS’ in 2.5%. The mean EDSS score was 3.3 ± 2.2 (range 0–9.5). The family history of MS was positive in 6.4% of cases. Comorbidity mainly applied to the musculoskeletal system (6.5%), the urinary system (5.8%) and psychiatric disturbances (5.5%). Brain magnetic resonance studies were available in 96.3% of the patients, evoked potentials in 54%, and cerebrospinal fluid testing in 63.1% – of whom only 41.2% were tested for oligoclonal bands, with 84% of samples being positive. Immunomodulatory drugs were used in 842 patients (24%), predominandy interferon beta (81%) and glatiramer (13%). Mitoxantrone was the most commonly used immunosuppressant. Conclusions This project is the first countrywide large-scale MS survey, covering approximately 18% of patients, according to our estimates. The results identify the clinical condition of the patients, as well as diagnostic and treatment modalities.Wstęp i cel pracy Celem badania była pilotażowa analiza wybranych aspektów epidemiologicznych stwardnienia rozsianego (SR) w Polsce. Materiał i metody Przekrojowe dane zebrano w 21 ośrodkach prowadzących leczenie SR. Analizowano profil demograficzny chorych, wywiad chorobowy SR, stopień niepełnosprawności, choroby współwystępujące, metody diagnostyczne i stosowane leczenie. Wyniki Uzyskano dane 3581 pacjentów, w tym 2494 kobiet (69,6%) i 1030 mężczyzn (28,8%) – proporcja płci 2,4 : 1. Średni wiek wynosił 40,7 ± 11,9 roku. Początek jednoogniskowy odnotowano w 80,8% przypadków – najczęściej wskazywano na nadnamiotową lokalizację uszkodzeń (36,1%), w dalszej kolejności zajęte były nerwy wzrokowe (26,5%) i rdzeń kręgowy (20,1%). Choroba trwała średnio 10,2 ± 8,8 roku (zakres 0,04–53 lat), a od pierwszych objawów do ustalenia rozpoznania mijało średnio 2,6 roku. Postać nawra-cająco-zwalniającą SR miało 70,5% chorych, wtórnie postępującą – 16,8%, pierwotnie postępującą – 8,4%, u 2,5% rozpoznano zaś „łagodne” SR. Średni stopień niesprawności w skali EDSS wyniósł 3,3 ±2,2 (zakres 0–9,5). Rodzinne występowanie SR odnotowano w 6,4% przypadków. Wśród chorób współwystępujących najczęstsze były schorzenia narządu ruchu (6,5%), układu moczowego (5,8%) i zaburzenia psychiczne (5,5%). Rezonans magnetyczny mózgu wykonano u 96,3% pacjentów, potencjały wywołane u 54%, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego u 63,1% – z czego zaledwie w 41,2% przypadków oznaczano prążki oligoklonalne (ich obecność stwierdzono w 84% próbek). Leki immunomodulujące otrzymywało 842 chorych (24%), najczęściej były to interferon β (81%) i glatiramer (13%). W immunosupresji najczęściej stosowano mitoksantron. Wnioski Zrealizowany projekt jest pierwszym ogólnopolskim badaniem populacji chorych na SR na tak szeroką skalę – wg naszych szacunków obejmującym ok. 18% populacji chorych. Zgromadzone wyniki informują o stanie klinicznym chorych, najczęstszych metodach diagnostyki i leczenia