Postępowanie chirurgiczne w przypadku nawrotu miejscowego po leczeniu oszczędzającym raka piersi — mastektomia czy ponowne miejscowe wycięcie?

Introduction. The overall risk of ipsilateral breast tumour recurrence (IBRT) following breast conserving therapy (BCT) ranges from 2% to 35%. Total mastectomy is uniformly recommend for IBRT following BCT. However evidence released recently suggests that there may be a change in clinical practice in the near future.Material and methods. The Pubmed database for 1990–2013 was searched and we included articles on IBRT forearly breast cancer patients after breast conserving therapy. Only selected articles, published in English or German, were reviewed.Results. The risk of IBRT after BCT in the last three decades gradually decreased from 10–15% to a few percent. Local excision of IBRT is not associated with higher risk of second local recurrence, when compared to “salvage” total stectomy (7–32% vs 4–32%). Local excision of IBRT with re-irradiation brings promising results. In recent studies the risk of a second IBRT in re-excised and re-irradiated cases ranged from 0% to 3% and is this not worse when compared to the currently reported risk of first IBRT following breast conservation.Conclusions. This review shows that clinical practice is to perform (apart from widely recommended total mastectomy) also local excision of IBRT following BCT. In recent years re-irradiation is more commonly used. The risk of second IBRT does not seem to be higher than the local recurrence risk following “salvage” total mastectomy. Local excision of IBRT appears to be particularly promising in small, late and hormonal receptors showing positive IBRT. Treatment for IBRT needs to be verified in properly designed prospective comparative studies.Wstęp. Całkowite ryzyko nawrotu miejscowego w obrębie piersi (IBRT) po leczeniu oszczędzającym przeprowadzonym u chorych na raka piersi mieści się w szerokim zakresie 2–35%. W takiej sytuacji klinicznej zalecane postępowanie polega na mastektomii prostej. Jednakże w ostatnich latach udostępniono dane, które pozwalają sądzić, że ta zasada ulegnie wkrótce zmianie.Materiał i metody. Do analizy włączono artykuły odszukane w bazie Pubmed za okres 1990–2013, dotyczące postępowania z IBTR u chorych na niezaawansowanego raka piersi, operowanych sposobem oszczędzającym. W analizie uwzględniono wyłącznie wybrane artykuły opublikowane w języku angielskim lub niemieckim.Wyniki. Ryzyko rozwoju IBRT po leczeniu oszczędzającym u chorych na raka piersi w ciągu minionych 3 dekad ulegało systematycznemu zmniejszaniu: od wartości sięgającej kilkunastu do kilku procent. Miejscowe wycięcie IBRT nie wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia kolejnego, drugiego IBRT w porównaniu z mastektomią prostą „ratunkową” (7–32% w porównaniu z 4–32%). Wyniki miejscowego wycięcia IBRT z użyciem powtórnego napromieniania są obiecujące — w badaniach przeprowadzonych w ostatnich latach ryzyko drugiego IBRT w tej grupie chorych waha się od 0 do 3% i nie odbiega od ryzyka pierwszego IBRT po współczesnym leczeniu oszczędzającym.Podsumowanie. Przegląd piśmiennictwa wskazuje, że w praktyce klinicznej w przypadku nawrotu miejscowego po leczeniu oszczędzającym pierś stosuje się — oprócz rekomendowanej mastektomii prostej — także ponowne miejscowe wycięcie IBRT. W ostatnich latach coraz częściej postępowanie takie uzupełnia się powtórną radioterapią. Ryzyko kolejnego IBRT po zastosowaniu takiego postępowania nie jest większe niż ryzyko nawrotu miejscowego obserwowane po mastektomii „ratunkowej”. Przydatność ponownego leczenia miejscowego wydaje się być szczególnie uzasadniona u chorych z małym ogniskiem, z późnym nawrotem i z silną ekspresją receptorów estrogenowych w obrębie wznowy. Aby w pełni ocenić wartość miejscowego wycięcia IBRT po leczeniu oszczędzającym pierś, należy oczekiwać na wyniki odpowiednio zaprojektowanych porównawczych badań prospektywnych