Potrzeba badań przesiewowych w kierunku wczesnego wykrywania raka płuca — nowe dowody, nowe nadzieje

Lung cancer is the most common cancer in Poland and in the world and the leading cause of cancer-related deaths. In the past 30 years lung cancer survival has not been improved. In the same period of time significant progress has been made in the results of treatment of many other cancers for example: breast, colorectal and prostate cancer. It may be connected with introduction of efficient screening tests. Lung cancer seems to be a disease for which screening could have great impact. In the 1970s trials evaluating chest roentgenograms and sputum cytology as screening modalities were conducted, but did not show reduction in lung cancer mortality. There have been several projects in which low-dose helical computed tomography was used. Many of them were non-randomized cohort studies and showed promising results with respect to sensitivity of computed tomography, but the real benefit, which is mortality reduction, must originate from randomized trials. The major breakthrough is the National Lung Screening Trial (NLST), randomized trial conducted in USA, that demonstrated 20% mortality reduction in low-dose computed tomography group comparing to radiography group. Several randomized trials are ongoing in Europe. Researchers continue to seek new methods of screening such as autofluorescence bronchoscopy, advanced techniques of sputum analysis and techniques of molecular biology. Pneumonol. Alergol. Pol. 2011; 79, 6: 419–427Rak płuca to najczęściej występujący nowotwór w Polsce i na świecie, jest główną przyczyną zgonów z powodu nowotworów złośliwych. W ciągu ostatnich 30 lat nie zaobserwowano zwiększenia odsetka 5-letnich przeżyć wśród chorych na ten nowotwór, udało się natomiast poprawić wyniki leczenia takich nowotworów jak rak piersi, jelita grubego czy szyjki macicy. Jest to niewątpliwie związane z przeprowadzaniem skutecznych badań przesiewowych. Wprowadzenie badań populacyjnych w kierunku wczesnego wykrywania raka płuca wydaje się uzasadnione. W latach 70. XX wieku przeprowadzono kilka randomizowanych badań klinicznych wykorzystujących w tym celu rentgenogramy klatki piersiowej i badanie cytologiczne plwociny, jednak nie wykazano w nich redukcji umieralności spowodowanej tym nowotworem. Prowadzono liczne badania z zastosowaniem niskodawkowej tomografii komputerowej. Wiele z tych projektów było badaniami obserwacyjnymi, bez grupy kontrolnej. Wykazano dużą czułość tomografii komputerowej w zakresie wykrywania wczesnych postaci raka, jednak określenie stopnia redukcji umieralności, głównego kryterium przydatności danego testu przesiewowego, jest możliwe jedynie w badaniach z grupą kontrolną. Przełomowym okazało się badanie przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych — National Lung Screening Trial (NLST), w którym wykazano 20-procentową redukcję umieralności w grupie uczestników badanych za pomocą niskodawkowej tomografii komputerowej w porównaniu z grupą, w której wykonywano RTG klatki piersiowej. Oczekuje się na publikację wyników randomizowanych badań prowadzonych w Europie. Wielu badaczy poszukuje nowych metod diagnostycznych, które mogłyby pomóc we wczesnym wykrywaniu raka płuca. Należą do nich nowoczesne badania cytometryczne plwociny, badania molekularne czy bronchoskopia fluorescencyjna. Pneumonol. Alergol. Pol. 2011; 79, 6: 419–42