Osobowość w rozmiarze XXL. Psychologiczne czynniki ryzyka otyłości

Obesity becomes a very common phenomenon and it affects a large number of people. Recently it has been recognized as a “global problem”. It has been estimated that number of obese people might have exceed by 2015 1.5 billion. There is a huge number of risk factors associated with the development of obesity. Biological factors involve congenital organic defects, endocrine system diseases and genetic factors which participate in the control of food intake. Genetic determinants plays a vital role in the etiopathogenesis of obesity but very often these are widely discussed genetic predispositions to obesity which depend mainly on social environment and psychological features. The group of psychological factors includes: control mechanism defects, sensitivity to external stimuli, inappropriate methods employed when coping with stress, difficulties with introspection, neurotism and extrovercy and problems with emotional control. In the search for reasons of extra food intake and bad eating habits it is important to think about the hidden psychological mechanisms of human entity that often play a crucial role in the etiopathogenesis of obesity. The aim of the article is to review the main studies concerning psychological correlates of overweight and concentrate on their great importance. (Forum Zaburzen Metabolicznych 2011, vol. 2, no 1, 34–42)Otyłość staje się coraz bardziej powszechnym zjawiskiem, które dotyczy coraz większej liczby osób w różnym wieku. W ostatnim czasie zyskała miano „globalnego problemu”. Szacuje się, że do 2015 roku liczba osób z nadmierną masą ciała może przekroczyć 1,5 miliarda. Istnieje szeroka gama czynników ryzyka wystąpienia otyłości. Do biologicznych determinantów nadwagi zalicza się: wrodzone wady organiczne, zaburzenia gospodarki hormonalnej oraz czynniki o charakterze genetycznym, mające znaczenie w kontroli mechanizmów głodu i sytości. Genetyczne determinanty mają istotne znaczenie w etiopatogenezie otyłości, jednak bardzo często mówi się o dziedziczeniu jedynie predyspozycji do wystąpienia nadwagi, o których ujawnieniu się decydują przede wszystkim czynniki o charakterze społecznym i psychologicznym. Do tych ostatnich należą: zaburzenia mechanizmów kontroli i samoregulacji, wrażliwość na bodźce zewnętrzne, stosowanie nieadekwatnych sposobów radzenia sobie ze stresem, trudności we wglądzie we własne uczucia, cechy osobowości, takie jak neurotyzm i ekstrawersja, oraz trudności w radzeniu sobie z emocjami. W poszukiwaniu przyczyn nadmiernej podaży energii i stosowania nieprawidłowych nawyków żywieniowych warto nieraz próbować dotrzeć do ukrytych psychologicznych mechanizmów danej jednostki, mających nierzadko kardynalne znaczenie w etiopatogenezie otyłości. Celem pracy jest przegląd badań nad psychologicznymi korelatami nadwagi i zwrócenie uwagi na rolę, jaką odgrywają w powstawaniu tego „globalnego problemu”. (Forum Zaburzeń Metabolicznych 2011, tom 2, nr 1, 34–42