Program epidemiologiczny oceniający częstość nadciśnienia tętniczego w Polsce w populacji osób dorosłych - badanie PENT. Część I. Charakterystyka częstości i stopień kontroli nadciśnienia tętniczego

Background Hypertension is one of the most often chronic diseases in Poland. When uncontrolled, it causes serious direct and distant consequences. Hypertension rarely occurs as isolated disease; therefore important are: estimation of global risk and correct activity to reduce the blood pressure and global risk. The object of this study is to estimate the prevalence and control of hypertension in Poland. Material and methods It was a multicenter screening study, which took place in out-patient clinics all-over country. 430 general practitioners were randomly selected. Each of them had to include 100 consecutive patients into study. The study consisted of three visits. During the first visit each doctor filled in a questionnaire dealing with coronary risk factors, coexisting cardiovascular diseases and took 5 blood pressure measurements (4 in sitting posture and 1 in standing posture). The patients, whose mean of the third and fourth measurement in sitting position was within the range of hypertension received the hypotensive nonpharmacological treatment and suggestions to change his/her lifestyle. The patients with hypertension detected for the first time were not treated until hypertension was confirmed during the next two visits. The second and the third visit concerned patients in whom the hypertension was not detected earlier and who had a blood pressure ł 140/90 mm Hg at the first visit. During the visits 3 blood pressure measurements were taken - two in sitting position and one in standing position. The patients in whom hypertension was confirmed stayed under physician control. Results 339 general practitioners from all over Poland took part in the study. Each of them examined at least 25 persons. 31 131 patients aged above 18 were examined. Hypertension was found in 44,2% persons. The prevalence of hypertension increased with age. Among hypertensives - 24% were not diagnosed earlier, 6% were diagnosed, but not treated and 51% were diagnosed, but the treatment was not effective. Only in 19% hypertensives the control of blood pressure was effective. Patients with hypertension had significantly higher prevalence of overweight, hypercholesterolemia, diabetes mellitus and cardiovascular diseases. Also the mean age and mean pulse pressure was higher in those patients. In more than 60% of hypertensives nonfarmacologic treatment was recommended. Conclusions Hypertension is a frequent disease in Polish population. Almost half of patients coming to the general practitioners have hypertension. At the same time a half of them was treated, but only one of fifth was effectively treated.Wstęp Nadciśnienie tętnicze jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych występujących w Polsce. Niekontrolowane nadciśnienie tętnicze niesie ze sobą poważne konsekwencje bezpośrednie i odległe. Rzadko występuje ono jako choroba izolowana, dlatego ważna jest ocena ryzyka ogólnego i odpowiednie postępowanie w celu jego obniżenia, a nie tylko sama redukcja wartości ciśnienia tętniczego. Celem pracy jest ocena częstości nadciśnienia i kontroli ciśnienia tętniczego w Polsce. Materiał i metody Jest to wieloośrodkowe badanie przesiewowe, przeprowadzone w przychodniach na terenie całego kraju. Wylosowano 430 lekarzy pierwszego kontaktu - każdy z nich miał włączyć do badania 100 kolejnych dorosłych pacjentów, którzy odwiedzili jego gabinet, niezależnie od powodu wizyty. Badanie obejmowało trzy wizyty. Podczas pierwszej lekarz wypełniał kwestionariusz dotyczący czynników ryzyka sercowo-naczyniowego i chorób układu krążenia oraz dokonywał 5 pomiarów ciśnienia tętniczego (4 w pozycji siedzącej i 1 w pozycji stojącej). Pacjenci, u których średnia z pomiarów trzeciego i czwartego w pozycji siedzącej pozostawała w granicach nadciśnienia tętniczego (ciśnienie skurczowe - SBP ł 140 mm Hg i/lub ciśnienie rozkurczowe - DBP ł 90 mm Hg), otrzymywali wskazówki dotyczące zmiany trybu życia i leczenia. U pacjentów, u których po raz pierwszy stwierdzono podwyższone wartości ciśnienia tętniczego, nie wdrażano leczenia aż do czasu potwierdzenia rozpoznania nadciśnienia w czasie 2 kolejnych wizyt. Wizyta druga i trzecia dotyczyła osób, u których do tej pory nie rozpoznano nadciśnienia tętniczego, a odnotowane wartości ciśnienia wynosiły: SBP ł 140 mm Hg i/lub DBP ł 90 mm Hg. Aby potwierdzić rozpoznanie nadciśnienia tętniczego, w czasie tych wizyt wykonywano 3 pomiary ciśnienia - 2 w pozycji siedzącej i 1 w pozycji stojącej. Pacjenci, u których podczas 3 wizyt rozpoznano nadciśnienie tętnicze, pozostawali pod opieką lekarza prowadzącego. Wyniki W badaniu wzięło udział 339 lekarzy z całej Polski, z których każdy zbadał przynajmniej 25 pacjentów. Ogółem zbadano 31 131 pacjentów w wieku powyżej 18 lat. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 44,2% badanych. Częstość nadciśnienia wzrastała z wiekiem. Wśród chorych u 24% nie rozpoznano uprzednio nadciśnienia, u 6% rozpoznano je, ale nie podjęto leczenia, u 51% rozpoznano i leczono, ale bez należytego efektu, definiowanego jako SBP < 140 mm Hg i DBP < 90 mm Hg. Zaledwie u 19% chorych na nadciśnienie odnotowano prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego. U osób z nadciśnieniem stwierdzono istotnie wyższy odsetek nadwagi, hipercholesterolemii, cukrzycy typu 2 i współistniejących chorób układu krążenia. Stwierdzono u nich także wyższą średnią wieku oraz wyższą średnią wartość ciśnienia tętna. Ponad 60% z nich otrzymywało od swych lekarzy zalecenia dotyczące postępowania niefarmakologicznego. Wnioski Nadciśnienie tętnicze jest częstą chorobą w Polsce. Występuje u prawie 50% pacjentów zgłaszających się do lekarza podstawowej opieki medycznej. Połowa z nich jest leczona, ale tylko u co piątego chorego uzyskuje się normalizację ciśnienia tętniczego