Wybrane problemy opieki paliatywnej i eutanazji w opiniach lekarzy i studentów medycyny

Background. The increasing number of patients demanding palliative care in Poland indicates the necessity of gaining by physicians’ basic knowledge concerning palliative care and end-of-life ethical issues. The aim of this study was to evaluate basic knowledge of the end-of-life ethical issues of the 3rd year medical students and trainees at the department of internal medicine and to assess their attitude towards euthanasia. Material and methods. A questionnaire survey with participation of 401 students and 217 physicians was filled after lectures for students concerning medical ethics, including the lecture “Physician facing dying patient” and after the theoretical course comprising basic palliative medicine for physicians during internal medicine specialty training. Results. Outcome of the study indicates comparable difficulties in breaking bad news concerning the disease and prognosis in students and physicians. 28% of students and 24% of physicians were ready to reveal full information but the number of surveyed who wanted to be fully informed of their situation was 84% of students and 80% of physicians. 1/3 of the surveyed both students and doctors were able to give appropriate definition of euthanasia, 82% of students and 90% of physicians would not perform euthanasia, 67% students and 75% physicians were against legalization of euthanasia. Regarding the doctrine of double effect 47% doctors and 88% of students gave no response. The most frequent answer for the request of giving the definition and the difference between pain and suffering was “unpleasant feeling, discomfort” without recognizing the difference (students 21%, doctors 14%). For the half of surveyed (51% of students, 49% physicians), the term palliative care meant „care for the non curable people improving their quality of life”. 37% of students and 35% of physicians treat hospice as a „place of stay of incurable patients”. 70% of doctors and 23% of students indicated oral as the most preferable route of morphine administration. 74% of physicians and 43% of students chose the appropriate statement that there is no maximal dose of morphine and 64% doctors and 6% of students indicated appropriate answer i.e. constipation is a constant side effect of morphine. Conclusions. Breaking bad news concerning cancer diagnosis and prognosis is a significant difficulty for both students and physicians. This study indicates that there is a significant lack of knowledge of bioethics, small percentage of respondents were tending to practice euthanasia and bigger accepting its legalization. In contrast to students the majority of physicians posses knowledge concerning the route of administration and side effects of morphine in cancer pain treatment.Wstęp. Wzrastająca liczba chorych w Polsce wymagających opieki paliatywnej wskazuje na konieczność uzyskania przez lekarzy podstawowej wiedzy związanej z opieką paliatywną i problemami etycznymi u schyłku życia. Celem niniejszej pracy było ustalenie stopnia przygotowania z zakresu podstawowych pojęć dotyczących omawianej tematyki, jak również określenie stosunku do problemu eutanazji studentów III roku medycyny oraz lekarzy specjalizujących się w zakresie chorób wewnętrznych. Materiał i metody. Badania ankietowe z udziałem 401 studentów i 217 lekarzy przeprowadzono po zakończeniu cyklu wykładów dla studentów, dotyczących problemów etyki lekarskiej, w tym wykładu „Lekarz w obliczu umierającego chorego” oraz kursu teoretycznego z zakresu podstaw medycyny paliatywnej dla specjalizujących się lekarzy. Wyniki. Rezultaty badań wskazują na porównywalne trudności w przekazywaniu niepomyślnych wiadomości o chorobie i rokowaniu przez studentów i lekarzy. Odsetek badanych, gotowych do przekazania pełnych informacji wynosił wśród studentów 28%, a wśród lekarzy 24%, natomiast chęć uzyskiwania pełnych informacji w tym zakresie wyraziło 84% studentów i 80% lekarzy. Właściwą definicję eutanazji podała 1/3 badanych, zarówno studentów, jak i lekarzy; eutanazji nie dokonałoby 82% studentów oraz 90% lekarzy, natomiast przeciwko jej legalizacji opowiedziało się 67% studentów i 75% lekarzy. Na pytanie dotyczące zasady podwójnego efektu nie odpowiedziało 47% lekarzy i 88% studentów. Najczęstszą odpowiedzią na pytanie o definicje i różnice między bólem a cierpieniem było określenie „nieprzyjemne odczucie, dyskomfort”, bez jednoczesnego rozróżnienia (studenci 21%, lekarze 14%). Dla połowy osób biorących udział w ankiecie (51% studentów, 49% lekarzy) pojęcie opieki paliatywnej oznaczało „opiekę nad nieuleczalnie chorymi ludźmi poprawiającą ich komfort życia”. Dla 37% studentów i 35% lekarzy hospicjum oznacza „miejsce pobytu nieuleczalnie chorych pacjentów”. Za najbardziej preferowany sposób podawania morfiny 70% lekarzy i 23% studentów uznało sposób doustny. Właściwe poglądy, iż nie ma maksymalnej dawki morfiny oraz że zaparcie stolca jest stałym objawem niepożądanym występującym podczas leczenia morfiną, wyrażało odpowiednio 74% i 64% lekarzy oraz 43% i 6% studentów. Wnioski. Przekazywanie niepomyślnych informacji dotyczących rozpoznania choroby nowotworowej i rokowania stanowi istotną trudność - zarówno dla studentów, jak i lekarzy. Przeprowadzone badanie wskazuje na znaczną nieznajomość terminologii z zakresu bioetyki, niewielki odsetek badanych skłonnych do praktykowania eutanazji i większy do zaakceptowania jej legalizacji. W odróżnieniu od studentów większość lekarzy posiada wiedzę dotyczącą leczenia przewlekłego bólu morfiną, sposobu jej podawania oraz niepożądanych objawów przy stosowaniu leku