Histologiczne i immunohistochemiczne cechy blaszek miażdżycowych u chorych z restenozą po endarterektomii tętnic szyjnych

Background. Restenosis is an important issue after classic and endovascular revascularization of atherosclerotic carotid arteries. Pathogenesis of this phenomenon remains unclear and unsolved. The aim of this study was to evaluate the histopathological and immunohistochemical features of atherosclerotic plaques retrieved at carotid endatrerectomy in patients who developed restenosis at ultrasound follow-up. Material and methods. One hundred thirty patients operated because of atherosclerotic carotid artery stenosis were evaluated. On the base of postoperative ultrasound examinations 52 patients were qualified for this study. Atherosclerotic plaques were investigated histopathologically and with immunohistochemical methods with monoclonal and polyclonal antibodies (DAKO) to define the phenotype of inflammatory, smooth muscle and endothelial cells as well as fibrinogen deposits and HLADPQR antigens. Results. By means of the ultrasonography, in a period of 6&#8211;18 months following the surgery, patients were classified into two, significantly different groups: group I with an evident restenosis and group II without restenosis nor intimal hyperplasia. Advanced and fibrocellular atherosclerotic plaques with thrombosis, intraplaque haemorrhages, fibrous cap rupture, intimal hyperplasia, necrosis, calcium and cholesterol deposits were found more often in patients of group I. Moreover, the percentage of vascular smooth muscle cells (SMA+) and fibrinogen (Fbg+) deposits was significantly higher in this group (p < 0.005). Atherosclerotic plaques from group II patients were more frequently fibrosclerotic and were rich in macrophages (Mac 387+) (p = 0.007). Inflammatory infiltrates consisting mainly of lymphocytes T (CD3+, OPD 4+) and mast cells (mast cells tryptase +), limfocytes T (CD8+), limfocytes B ( CD20+) were more frequent in group I. Conclusion. Although classic risk factors of atherosclerosis do not play a role in the development of restenosis, histological and immunohistochemical (SMA, Fbg, Mac 387) studies of primary atherosclerotic plaques may be useful to selected the patients at risk of carotid postendartrectomy restenosis.Wstęp. Restenoza stanowi istotny problem u chorych po operacjach miażdżycowego zwężenia tętnic szyjnych, przeprowadzonych zarówno metodą klasyczną, jak i wewnątrznaczyniową. Pomimo licznych badań patogeneza zjawiska pozostaje nadal niejasna. Celem pracy było określenie histopatologicznych i immunohistochemicznych cech pierwotnej blaszki miażdżycowej pobranej podczas endartrektomii tętnic szyjnych u pacjentów z następową restenozą w kontrolnych badaniach ultrasonograficznych. Materiał i metody. Oceniono 130 chorych operowanych z powodu miażdżycowego zwężenia tętnic szyjnych. Na podstawie wyników pooperacyjnych badań ultrasonograficznych wyodrębniono 52 chorych. Blaszki miażdżycowe oceniano histopatologicznie i barwiono metodą immunohistochemiczną przy użyciu przeciwciał mono- i poliklonalnych (DAKO) w celu określenia fenotypu komórek zapalenia, komórek mięśni gładkich i śródbłonków oraz złogów fibrynogenu i antygenów HLADPQR. Wyniki. Na podstawie badania ultrasonograficznego wykonanego w okresie 6&#8211;18 miesięcy po zabiegu chirurgicznym wyodrębniono dwie grupy chorych: z wyraźną restenozą (grupa I) i bez rozrostu neointimy (grupa II). Blaszki miażdżycowe zaawansowane, typu włóknisto-komórkowego z zakrzepami, wylewami śródblaszkowymi, przerwaniem ciągłości czapeczki, hiperplazją intimy, ogniskami martwicy oraz złogami wapnia i cholesterolu częściej występowały u pacjentów z grupy I. Ponadto w tej grupie stwierdzono statystycznie znamienny większy procentowy udział komórek mięśni gładkich (SMA+) i fibrynogenu (Fbg+) (p < 0,005). U chorych z grupy II blaszki miażdżycowe częściej były typu włóknisto-szklistego i charakteryzowały się obecnością liczniejszych makrofagów (Mac 387+) (p = 0,007). Nacieki zapalne złożone głównie z limfocytów T (CD3+, OPD4+) oraz komórek tucznych (tryptaza komórek tucznych +), limfocytów T (CD8+) oraz limfocytów B (CD20+) nieco częściej występowały w grupie I. Wnioski. Chociaż klasyczne czynniki ryzyka miażdżycy nie odgrywają roli w powstawaniu restenozy, badania histopatologiczne i immunohistochemiczne (SMA, Fbg, Mac 387) pierwotnych blaszek miażdżycowych mogą być pomocne w wyodrębnieniu pacjentów, u których występuje ryzyko pooperacyjnej restenozy tętnic szyjnych