Ocena skuteczności zastosowania treningów pionizacyjnych oraz edukacji pacjenta w prewencji omdleń odruchowych u chorych z zespołem wazowagalnym, hospitalizowanych w Klinice Choroby Wieńcowej i Niewydolności Serca w latach 2010–2015

Introduction. Tilt training (TT) is a form of therapy usually proposed to patients with malignant or recurrent form of reflex syncope syndrome, which causes deterioration of quality of life and carries the risk of injuries. Traditionally, TT involves maintaining an upright posture against the wall for the extending period of time. The use of TT in the therapy of reflex syncope has been mentioned in the guidelines of the European Society of Cardiology only as a possible method of treatment in a selected group of patients (IIb, B). The aim of the study was to assess the effectiveness of the therapy including intensified in-hospital tilt training and simultaneous patient education in prevention of reflex syncope. Materials and methods. The study included 33 patients (19 women) aged 17–69 (average 40) with vasovagal syncope syndrome who were hospitalized in 2010–2015 in the Department of Coronary Heart Disease and Heart Failure in order to undergo TT therapy and syncope prevention education. The average number of TT sessions was 4 (1–9). Treatment effects were assessed using telephone survey and the medical records analysis. The effectiveness of the applied therapy in reflex syncope prevention and adherence to the therapy have been established, including the level of anxiety due to syncope recurrence, quality of life after treatment and subjective effectiveness of the applied therapy. Results. The mean follow-up period was 1.6 years. During the follow-up 22 patients (66.7%) continued TT, 30 (91%) applied anti-syncope maneuvers, 29 (88%) increased the liquids consumption, 17 (51.5%) were trying to avoid high-risk for syncope situations. Twenty-four patients (72.7%) had no recurrence of syncope during the follow-up period. Twenty- -nine patients (88%) reported improvement in the quality of life. Thirty-one patients (94%) experienced reduction in the anxiety level associated with the possibility of recurrent syncope. Average rating of usefulness of the undergone therapy, assessed by the patients, in the prevention of reflex syncope was 9.3 out of 10. Conclusions. 1. High adherence to the syncope prevention recommendations is an important cause of the low recurrence rates of syncope in the study group of patients with vasovagal syncope. 2. The use of the non-pharmacological therapies such as tilt training and patient education has an important role for improving the quality of life and for reduction of the anxiety in patients with vasovagal syncope. 3. Needs to be highlighted a very high subjective assessment of patients with vasovagal syncope regarding the relevance and effectiveness of the applied therapy.Wstęp. Trening pionizacyjny (TT) jest formą terapii proponowaną pacjentom ze złośliwą lub nawracającą postacią zespołu omdleń odruchowych, które są przyczyną pogorszenia jakości życia oraz niosą ze sobą ryzyko urazów. W tradycyjnym ujęciu TT polega na ćwiczeniu utrzymywania pionowej pozycji ciała przy ścianie. Zastosowanie TT w terapii omdleń odruchowych uwzględniono w wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego jedynie jako możliwą do wykorzystania metodę leczenia w wybranej grupie pacjentów (poziom wiarygodności IIb, siła dowodów B). Celem pracy była ocena skuteczności zintensyfikowanej terapii obejmującej TT prowadzone w warunkach szpitalnych oraz jednoczesnej edukacji z zakresu profilaktyki występowania omdleń odruchowych. Materiał i metody. Badaniem objęto 33 pacjentów (19 kobiet) w wieku 17–69 lat (średnio 40 lat) z zespołem omdleń wazowagalnych (VVS), u których w latach 2010–2015 podczas hospitalizacji w klinice choroby wieńcowej i niewydolności serca zastosowano edukację w zakresie niefarmakologicznego postępowania przeciwomdleniowego oraz TT. Średnia liczba sesji TT wynosiła 4 (1–9). Efekty leczenia oceniono za pomocą ankiety telefonicznej oraz analizy dokumentacji medycznej. Oceniano efektywność zastosowanej terapii w prewencji omdleń, stopień przestrzegania zaleceń lekarskich, wpływ terapii VVS na poziom lęku przed nawrotem omdleń, jakość życia pacjentów, a także subiektywną skuteczność stosowanej terapii. Wyniki. Średni okres obserwacji wynosił 1,6 roku. Spośród badanych 22 osoby (66,7%) kontynuowały TT, 30 osób (91%) stosowało manewry przeciwomdleniowe, 29 osób (88%) stosowało zalecenia dotyczące ilości spożywanych płynów, a 17 osób (51,5%) unikało sytuacji sprzyjających omdleniom. U 24 osób (72,7%) nie doszło do nawrotu omdleń w badanym okresie. Poprawę jakości swojego życia stwierdziło 29 osób (88%), a 31 (94%) odczuło zmniejszenie poziomu lęku związanego z możliwością nawrotu omdlenia. Średnia ocena przydatności odbytej przez badanych pacjentów terapii w prewencji omdleń odruchowych wyniosła 9,3 w 10-stopniowej skali. Wnioski. 1. Wysoki poziom przestrzegania zaleceń lekarskich dotyczących profilaktyki przeciwomdleniowej przez pacjentów z VVS jest istotną przyczyną niskiej częstości nawrotów omdleń w badanej grupie. 2. Zastosowanie TT oraz terapii niefarmakologicznej wpłynęło na polepszenie jakości życia i zmniejszenie poziomu lęku u osób z VVS. 3. Zwraca uwagę bardzo wysoka subiektywna ocena pacjentów z VVS, dotycząca przydatności oraz skuteczności zastosowanego postępowania — TT i edukacji przeciwomdleniowej.