Ogólnopolski rejestr chorych z ciężką niewydolnością serca, zakwalifikowanych do przeszczepu serca - POLKARD-HF 2003-2007

Wstęp: Celem opracowania ogólnopolskiego rejestru chorych z ciężką niewydolnością serca (POLKARD-HF), wstępnie kwalifikowanych do przeszczepu serca (OHT) były: charakterystyka osób zakwalifikowanych wstępnie do OHT z oceną rokowania, wyodrębnienie czynników wpływających na rokowanie tej grupy pacjentów oraz ocena rokowania po OHT. Metody: W okresie od listopada 2003 roku do końca października 2007 roku zarejestrowano 992 chorych z ciężką niewydolnością serca, wstępnie kwalifikowanych do OHT. Okres obserwacji wynosił 1-1462 dni (średnio 601 dni). Wszystkich pacjentów diagnozowano w warunkach szpitalnych - w czterech (od 2007 r. w trzech) ośrodkach wykonujących OHT. Poza standardową oceną kliniczną wykonywano: test 6-minutowego marszu, ocenę maksymalnego zużycia tlenu (VO2max), ocenę echokardiograficzną czynności serca, elektrokardiogram (EKG), pomiary hemodynamiczne w czasie cewnikowania prawej jamy serca cewnikiem Swana-Ganza, badania biochemiczne z uwzględnieniem stężenia sodu, N-końcowego fragmentu mózgowego peptydu natriuretycznego (NT-proBNP) i wysoko czułego białka C-reaktywnego (hs-CRP). Wyliczano również współczynnik ryzyka Aaronson (HFSS). Punktami końcowymi były zgon i przeszczep serca w trybie superpilnym. Wyniki: Średnia wieku chorych wynosiła 49 ± 11 lat, w 87,8% byli to mężczyźni. Średnia klasa NYHA wynosiła 3,2, średnia frakcja wyrzutowa (LVEF) - 20,38%. Stwierdzano umiarkowane nadciśnienie płucne (43 ± 18 mm Hg), niskie skurczowe ciśnienie systemowe 101 ± ± 14 mm Hg. Mediana wartości NT-proBNP wynosiła 2691 (77-46128,0) pg/ml, hs-CRP - 3,4 (0,03-347,0) mg/l, HFSS - 7,5 (średnie ryzyko zgonu). Do przeszczepu serca zakwalifikowano 658 pacjentów. Pozostali w chwili kwalifikacji nie mieli wskazań do OHT. Wśród osób zakwalifikowanych do OHT przyczyną niewydolności serca w 42,8% była kardiomiopatia niedokrwienna, a w 48,9% - kardiomiopatia rozstrzeniowa. Do zabiegu w trybie superpilnym zakwalifikowano 85 chorych (12,9%), w trybie pilnym - 59 (9%), w trybie planowym - 514 (78,1%). W czasie obserwacji wśród 658 pacjentów zakwalifikowanych do OHT 24,9% zmarło lub miało wykonany przeszczep serca w trybie superpilnym. Większość zgonów wystąpiła w okresie 6 miesięcy od chwili włączenia do rejestru. Prawdopodobieństwo zgonu w grupie chorych niezakwalifikowanych do OHT wynosiło po roku około 10%, po 2 latach - 85%, po 3 latach - 80%. Prawdopodobieństwo zgonu lub przeszczepu serca w trybie superpilnym wśród chorych zakwalifikowanych do OHT nie różniło się od prawdopodobieństwa zgonu stwierdzanego u pacjentów niezakwalifikowanych do OHT. Zarejestrowano istotną różnicę w przeżywalności przedstawionych grup w stosunku do rokowania po OHT. W okresie obserwacji (średnio 601 dni) zmarło 90 chorych (27,6%), najwyższą śmiertelność zarejestrowano w 1. miesiącu po OHT (22%). Krzywe przeżycia po i przed OHT krzyżują się po około 3 latach. Czynnikami znamiennie wpływającymi na rokowanie chorych z ciężką niewydolnością serca są: ciśnienie skurczowe w tętnicy płucnej powyżej 50 mm Hg, ciśnienie kapilarne płucne wynoszące 25 mm Hg lub więcej, LVEF mniejsza bądź równa 17%, systemowe ciśnienie tętnicze niższe bądź równe 90 mm Hg, hs-CRP powyżej 6,5 mg/l, NT-proBNP powyżej 4300 pg/ml, współczynnik Aaronson niższy lub równy 7,19, stężenie sodu niższe bądź równe 135 mEq/l, wskaźnik masy ciała niższy lub równy 23,8 kg/m2. Wnioski: Postęp w leczeniu ciężkiej niewydolności serca znamiennie poprawił rokowanie chorych z tej grupy. Przeszczep serca jest nadal metodą z wyboru terapii pacjentów z ciężką niewydolnością serca, u których standardowe leczenie nie przynosi poprawy. Dotychczasowe efekty OHT, przy równoczesnym spadku liczby dawców, skłaniają do opracowania bardziej precyzyjnego systemu kwalifikacyjnego do OHT. Poza uznanymi kryteriami klinicznymi należy dodatkowo uwzględniać: wartość współczynnika Aaronson, stężenie NT-proBNP i hs-CRP. Istnieje pilna konieczność stworzenia specjalistycznego systemu opieki nad chorymi z ciężką niewydolnością serca. Pozwoli to na wykorzystanie metod nowoczesnego leczenia (łącznie z mechanicznym wspomaganiem lewej komory) i wybranie optymalnego czasu OHT