Memory of landscape as an analytical category in archaeology

Wydział ArcheologiiCelem dysertacji jest określenie relacji między pamięcią i krajobrazem. Jest ona próbą interpretacji krajobrazu jako palimpsestu z perspektywy pamięci społecznej rozumianej jako wyraz świadomej refleksji nad przeszłością. Odwołując się do teorii pamięci J. Assmanna i przestrzennych ram pamięci M. Halbwachsa autorka proponuje koncepcję topografii pamięci rozumianej jako społecznie ukształtowanego zasobu wiedzy o krajobrazie, w której zawiera się w sieć miejsc pochodzących z różnych horyzontów czasowych. W toku interakcji społecznej zyskują one określone znaczenia: nacechowane pozytywnie znaki czasu, ambiwalentne miejsca nieoswojone oraz pozbawione znaczeń miejsca zapomniane. Kategorie analityczne zostają następnie zaaplikowane w interpretacji śladów przeszłych społeczności wokół wsi Rudston w północnej Anglii w ramach chronologicznych zamykających się między neolitem a późną epoką żelaza. Interpretacja różnych zjawisk prowadzi do wniosku, że przeszłe miejsca miały ambiwalentny charakter, jednocześnie nacechowane pozytywnie i negatywnie. Były znakami obcości/ znakami swojskości, które mogły odgrywać istotną rolę w powstawaniu krajobrazu o ile zostały zinterpretowane przez przeszłe społeczności i zyskując nowe znaczenia.The aim of this thesis is to consider relations between landscape and memory. In particular it focuses on questions whether – and to what extent – social memory could affect the way landscape was interpreted in the past, given meanings and physically transformed as a result of interactions between a social group and their past remains. Using the theoretical concept of memory by J. Assmann and spatial frameworks of memory by M. Halbwachs, the author proposes a concept of a topography of memory. This is understood as a network of places of differentiated temporality to which various meanings are assigned by a given social group: positive timemarks, ambiguous estranged/ untamed places and forgotten places which lost any social meaning. These categories are applied to interpret remains of past societies around Rudston, a village in northern England. Careful analysis led to the emergence of a new category which can be described as a mark of strangeness/ a mark of homeliness. Such marks have a much more ambiguous position hovering between timemarks and estranged places, being at the same time loaded with positive and negative values. Depending on decisions undertaken by past societies, these places could be marginalized and gradually obliterated or remain an important element for a given group