Le singe dans la coroplastie grecque : enquête et questions sur un type de représentation figurée

Ο πίθηκος στην ελληνική κοροπλαστική : έρευνα και ερωτήματα σχετικά με έναν εικονογραφικό τύπο. Η μελέτη αυτή θέτει τα θεμέλια για την καλύτερη κατανόηση των αναπαραστάσεων πιθήκων στην ελληνική κοροπλαστική, κυρίως της αρχαϊκής και της κλασικής περιόδου. Το αρχαιολογικό υλικό, άφθονο, παραγνωρισμένο και διάσπαρτο, είναι αποκαλυπτικό για τον τρόπο με τον οποίον οι Έλληνες κατανοούσαν το ζώο αυτό. Πρέπει πρωτίστως να αναγνωριστεί η δημιουργικότητα των Ελλήνων τεχνιτών και να διαχωριστεί από αυτήν των Αιγυπτίων. Όπως και οι Αιγύπτιοι, οι Έλληνες ενδιαφέρονταν για την κωμική διάσταση του πιθήκου αλλά η κοροπλαστική φανερώνει και μια άλλη αντίληψη, αναπλάθοντας το σώμα του ζώου το οποίο γίνεται αντιληπτό ως ένα υβριδικό πλάσμα. Η κοροπλαστική φαίνεται να θέτει νέα ερωτήματα σχετικά με την απεικόνιση ενός ζώου που είναι αμφίσημη και να δίνει διαφορετικά συμπεράσματα από αυτά στα οποία οδηγούν οι φιλολογικές μελέτες.Monkeys in Greek coroplastics : an inquiry and some questions about unappreciated images. This study lays some foundations for a better understanding of the figure of the monkey in Greek representations and iconography, specifically in archaic and classical coroplastics. The archaeological data, numerous but rather unknown, reveal the singular understanding of an animal, far away from the Egyptian one in despite of continuities between two kinds of art. As the Egyptians, the Greeks enjoyed the monkey’s parodic dimension but coroplastics also highlights another perception, reshaping the animal’s body so as to focus on a mixed creature. It is then instructive to inquire into how the Greeks constructed the figure of the monkey : in their images as in their imaginary, they emphasized a fundamentally ambiguous but significant animal, asking questions quite unlike those formulated by philological studies.Ce travail pose les jalons d’une histoire des représentations figurées et mentales relatives au singe et étudiées à partir de la coroplastie grecque, essentiellement archaïque et classique. Le matériel archéologique, ample, méconnu et disparate, est pourtant significatif de l’approche grecque du pithécos. Il faut d’abord cerner la créativité grecque en matière d’artisanat en la confrontant aux images égyptiennes. Comme les Égyptiens, les Grecs étaient attachés à la dimension parodique du singe mais la coroplastie met en valeur des motifs originaux et spécifiques qui témoignent d’une recréation du corps de l’animal, éloignée de tout réalisme et attestant de la perception d’une créature mixte. La coroplastie semble poser des questions nouvelles à propos d’une figure animale fondamentalement ambiguë et aux reliefs différents de ce que les études littéraires en ont déduit.Mackowiak Karin. Le singe dans la coroplastie grecque : enquête et questions sur un type de représentation figurée. In: Bulletin de correspondance hellénique. Volume 136-137, livraison 1, 2012. pp. 421-482