POTRET BAHASA IBANIK DI PULAU BORNEO

Tulisan ini merupakan sebahagian daripada bahan tesis yang sedang dalam proses penyelidikan dan kajian penulis untuk menyelesaikan program doktor falsafah di Pusat Pengajian bahasa,kesusastraan dan Kebudayaan Melayu (PPBKKM) - FSSK Universiti Kebangsaan Malaysia. Sebagai bahan yang sedang dalam proses penyelidikan dan kajian, tentu saja kajian ini masih sangat sederhana, serta ulasan yang juga terbatas. Akan tetapi tulisan seperti ini sebenaraya juga merupakan proses pengayaan dan penyempumaan kajian ini secara keseluruhan nantinya. Rekonstruksi dibuat berpandukan peranggu kesepadanan sedangkan penggolongan dibuat dengan memperhatikan penyebaran inovasi dan retensi. Setiap inovasi menggambarkan peristiwa sejarah. Pembaharuan dan perubahan terjadi kerana bahasa sentiasa berkembang.Istilah bahasa Ibanik ini diperkenalkan oleh AB. Hudson. Kelompok bahasa ini meliputi Mualang, Kantu???, Sebuyau, Air Tabun, Seberuang, Desa , Ketungau dan Iban kesemuanya dituturkan di wilayah Kalimantan Barat, Indonesia dan Sebahagian lagi di wilayah Sarawak,Malaysia. Kelompok Ibanik sesungguhnya merupakan satu kelompok bahasa yang mempunyai darjat kesamaan yang amat tinggi dengan bahasa Melayu. Kesamaan ini dapat dilihat pada tatanan fonologi mahupun pada tatanan morfologi. Ciri-ciri kebersamaan antara kelompok Ibanik dengan bahasa Melayu dapat dibahagikan kepada dua aspek, iaitu ciri retensi dan ciri inovasi. Aspek retensi ini dilihat pada tahap yang lebih rendah, iaitu pada tahap MP dan aspek inovasi dilihat pada tahap yang lebih tinggi, iaitu pada tahap MPP. Greenberg (dalam Collins 1983b: 95) menjelaskan bahawa pengelompokan bahasa merupakan masalah yang dinamis yang memerlukan penyiasatan perubahan. Kadang-kadang dua bahasa atau lebih menunjukkan kesamaan, tetapi temyata kesamaan itu disebabkan kekalan unsur purba. Collins (1983b) menegaskan bahawa retensi warisan linguistik daripada bahasa moyang ini tidak dianggap bukti yang munasabah untuk menunjukkan hubungan erat antara dua atau lebih bahasa serumpun. Pada sisi lain, inovasi yang wujud pada dua atau lebih bahasa menandakan bahawa bahasa-bahasa itu merupakan bahasa yang dipancarkan dari satu bahasa, yang diturunkan oleh masyarakat purba. Artinya, inovasi bersama yang dimiliki oleh dua atau lebih bahasa menandakan bahasa-bahasa tersebut memiliki asal dan hubungan sejarah yang sama