De conservering van de 16de eeuwse Besloten Hofjes, een interdisciplinaire aanpak voor historische mix-media

Voor het bewaren van de uiterst zeldzame 16de-eeuwse Besloten Hofjes van de Mechelse Gasthuiszusters, opgenomen in het Vlaamse Topstukkendecreet en in beheer bij de Stedelijke Musea Mechelen, waren (in)dringende conserverende maatregelen en ook restauratie ingrepen nodig. Een team van onderzoekers en conservatiespecialisten startte in 2013 met de voorstudie voor de conservering met het oog op de permanente opstelling van de Hofjes in het Hof Van Busleyden in Mechelen en hun gedeeltelijke opname in 2016 in de prestigieuze tentoonstelling Op zoek naar Utopia. Drie Hofjes zullen dan tijdelijk naar Museum M verhuizen. Na een studie van de toestand van de Besloten Hofjes deden gespecialiseerde restauratoren-conservatoren aanbevelingen voor noodzakelijke ingrepen op deze zeldzame Mechelse retabelkasten uit de tijd van Karel V en Margaretha van Oostenrijk,. Eén van de drie Hofjes dat naar Leuven zal reizen bevindt zich in een dusdanige toestand dat verval onherroepelijk dreigt te worden en ingrepen daarom urgent zijn. Ook bij de twee andere is de fixatie van de verflaag en de conservatie van hun inhoud dringend gewenst. Door de vele materialen die in de Hofjes zijn verwerkt, is voor de conservatie-restauratie de samenwerking van een specialistenteam noodzakelijk. Behalve beschilderde panelen en gepolychromeerde beeldjes (zgn. poupées de Malines) bevatten de Hofjes textiele onderdelen, metalen, perkament en papier, relikwieën, was en pijpaarde, glas, edelstenen, botfragmenten, druiventrosjes van zijde en kersenpitten, enz. Het Besloten Hofjes Project (2013-2018) is multidisciplinair en maakt gebruik van traditionele en innoverende onderzoeksmethodes en databeheer. Het pop-up atelier in het Hof van Busleyden werd door de Musea Mechelen ingericht volgens de desiderata van elke discipline. De complexe werkorganisatie (veel handen nodig op een klein oppervlak) wordt ondersteund door een Cumulus dataplatform waar archiefbeelden, kunsthistorische, labo- en restauratie-technische literatuur, werkopnames, wetenschappelijke beeldvorming en verslagen van de restauratoren & onderzoekers worden beheerd (KU Leuven). Wetenschappelijke beeldvorming (XR, RTI, IRR, UV) en onderzoek naar materialen en technieken verschaft kunsthistorische inzichten en ondersteunt de beslissingen bij de behandeling (KU Leuven, UA en het KIK). Een team onderzoekt de lange termijn bewaring van de Hofjes en evalueert in haar onderzoek de keuze van optimale bewaarparameters (T, RV, licht en trillingen) van de verschillende materialen die werden gebruikt voor deze unieke historische mix-media artefacten.No ISSNstatus: publishe