Wereldburgerschapseducatie op maat. Behoefteonderzoek in het Vlaams secundair onderwijs

In opdracht van Kleur Bekennen, onderzocht deze studie de behoeften en de huidige situatie van secundaire scholen in de Vlaamse Gemeenschap betreffende wereldburgerschapseducatie (WBE). Via een mix van kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethodes werden interne stakeholders (directeurs, leerkrachten, en leerlingen) bevraagd alsook externe stakeholders van zowel de aanbod als vraagzijde. 19 scholen uit alle Vlaamse provincies namen deel aan de studie maar omdat 2 scholen in eenzelfde gemeente werden samengevoegd tijdens de kwalitatieve analyses wordt er bij de bespreking van de resultaten naar 18 scholen verwezen. De studie identificeert een aantal mogelijke aanknopingspunten of opportuniteiten die als hefbomen kunnen gebruikt worden bij de ondersteuning van WBE op school. - Zo vormt de lokaal maatschappelijke en culturele context van de school, zoals bijvoorbeeld de diversiteit onder de leerlingen, een belangrijk aanknopingspunt. De meerderheid van de scholen zien dit immers als een prioritair element van WBE. Concepten vanuit internationale solidariteit of ontwikkelingssamenwerking worden in mindere mate vernoemd door leerkrachten en directies. Desalniettemin worden er in de meerderheid van de scholen toch ook activiteiten en projecten rond internationale solidariteit opgezet. - Een tweede aanknopingspunt is de indrukwekkende diversiteit en intensiteit van vakoverschrijdende projecten of activiteiten die (volgens de scholen) op één of andere manier verband houden met wereldburgerschapseducatie. Ook de variëteit in werkvormen valt op. Aandacht voor de onderliggende oorzaken van globale problemen blijft echter beperkt. Het stimuleren van meer diepgang en een kritische insteek binnen deze initiatieven biedt dan ook een belangrijke opportuniteit voor ondersteuning alsook het beter leren omgaan met gevoelige thema’s zoals IS en Charlie Hebdo. - Een derde aanknopingspunt is het feit dat heel wat scholen stappen willen zetten om WBE meer te verankeren en zo ook duurzamer te maken. Een stijgende mate van verankering lijkt gepaard te gaan met een sterkere aansluiting bij de lessen hetgeen ook de kans verhoogt voor meer diepgang en een meer kritische insteek. De studie identificeerde vijf niveaus van verankering van WBE op school. - Het vierde aanknopingspunt tenslotte is de wens van een behoorlijk deel van de leerlingen (soms 50%) om meer te leren over thema’s die nauw aansluiten bij wereldburgerschapseducatie. De actualiteit, politieke gebeurtenissen, armoede, kinder- en mensenrechten zijn voorbeelden van zulke thema’s. Hierbij is het belangrijk om rekening te houden met verschillen in interesses naar gelang gender, thuistaal, leeftijd en attitudes. Gezien de bovenstaande aanknopingspunten, onderstreept de studie het belang van een dialoog tussen aanbieders van WBE en scholen om samen na te gaan waar de mogelijkheden liggen voor het versterken van WBE op school. Dit is nodig omdat scholen en leerkrachten een hoge mate van autonomie hebben en dus in grote mate zelf bepalen of en hoe ze WBE willen vormgeven. Op die manier kan er meer relevante ondersteuning op maat worden geboden.status: publishe