De legitimiteit van de welvaartsstaat onder de loep

OVER ECHTE EN VALSE GEHANDICAPTEN Eind augustus 2011 wist Karel De Gucht zich in het oog van een kleine mediastorm te werken. De Eurocommissaris voor Handel liet volgende uitspraak optekenen in het weekblad Humo (nr. 3703, 23/08/2011): ‘Ik durf te zeggen dat er volgens mij te veel gehandicapten zijn in België. De échte gehandicapten zijn daar de dupe van, want die krijgen daardoor te weinig geld. Er zijn veel mensen die een gehandicaptenuitkering krijgen terwijl ze perfect zouden kunnen werken. Als ik met mijn rug, die met haken en ogen aan elkaar hangt, in zo’n screeningsmechanisme beland, word ik gegarandeerd voor 75 procent arbeidsongeschikt verklaard.’ De Guchts onderscheid tussen ‘echte’ en ‘valse’ personen met een handicap alludeert op zeer expliciete wijze aan het beeld van de profiterende uitkeringstrekker, die eigenlijk aan de slag zou moeten gaan maar zich comfortabel in de hangmat van de sociale zekerheid nestelt. Dit stereotype wordt wel vaker uit de kast gehaald wanneer het over de welvaartsstaat gaat. De Guchts uitspraak is echter ongewoon in de zin dat ze personen die een invaliditeitsuitkering genieten met de vinger wijst, een doelgroep die door de publieke opinie als sterk rechthebbend wordt beschouwd. Doorgaans zijn eerder andere groepen, zoals werklozen en leefloners, het voorwerp van negatieve beeldvorming (van Oorschot, 2006). De Guchts controversiële statement lokte dan ook heel wat reactie uit. De sector, daarin bijgetreden door Staatssecretaris voor personen met een handicap Jean-Marc Delizée, reageerde bijzonder ontstemd. Vanuit andere hoek kreeg De Gucht dan weer steun. De N-VA, bij monde van gemeenschapssenator Helga Stevens, reageerde dat de uitspraken van De Gucht weliswaar ‘lomp en cru’ zijn, maar dat hij in de grond wel een punt heeft. Door te verwijzen naar vermeende verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië probeerde de partij de zaak bovendien een communautair tintje te geven. Dit mediarelletje illustreert een meer algemeen patroon. In het maatschappelijk debat en in de media is kritiek op de welvaartsstaat alomtegenwoordig. De positieve effecten van de sociale zekerheid blijven daarentegen grotendeels onderbelicht. Een dergelijk discours is niet zonder gevaar. Negatieve stereotypering van uitkeringstrekkers dreigt de legitimiteit van de welvaartsstaat te ondergraven. Een publieke opinie gedomineerd door negatieve opiniebeelden kan een gevaar betekenen voor de toekomst van de welvaartsstaat. Herverdelend sociaal beleid veronderstelt namelijk een draagvlak bij een voldoende groot deel van de bevolking. Of anders gesteld: sterke publieke steun perkt de mogelijkheden in voor beleidsmakers om sociale voorzieningen terug te schroeven.status: publishe