De ‘gelijke onderwijskansen (GOK)’-financiering: Werkt ze? Voor wie? En wat kunnen we er uit leren?

Sinds 2002 kunnen scholen in Vlaanderen door de ‘gelijke onderwijskansen (GOK)’- financiering extra onderwijzend personeel krijgen in functie van hun leerlingenprofiel. De vraag is of dergelijke bijkomende middelen ook effect hebben. Uit de wetenschappelijke evaluatie van gelijkaardige programma’s in het buitenland blijkt dat de impact eerder gering is. En in Vlaanderen? Gemiddeld gezien vinden we een positieve impact voor wiskunde, lezen en spelling, maar deze impact was enkel significant voor spelling. De impact blijkt ook sterk verschillend voor verschillende leerlingen. We vinden een duidelijk effect voor GOK-leerlingen en in mindere mate ook voor leerlingen met een zwakke socio-economische achtergrond. Leerlingen met leerachterstand aan de start van hun onderwijscarrière zijn weinig of niet geholpen door de GOK-financiering. En vooral de initieel sterkere leerlingen boeken duidelijk vooruitgang. Vermoedelijk heeft de GOK-financiering de sociale ongelijkheid in het Vlaamse onderwijs verminderd, maar tezelfdertijd de kennisongelijkheid en de kennisarmoede doen toenemen. We grijpen deze feiten aan om te reflecteren over de nieuwe gedifferentieerde financiering van het leerplichtonderwijs in 2012, waarbij de GOK-financiering zal opgaan in de reguliere financiering. De kernvraag is: hoe zou een ‘ideale’ financieringsformule er moeten uitzien? We stellen efficiëntie en billijkheid voor als minimale―en daardoor hopelijk algemeen aanvaardbare―principes waaraan een goede financiering moet voldoen. Deze principes laten ons toe om de formule van de bestaande GOK-financiering te beoordelen. Zo tonen we aan dat minstens twee kenmerken van de bestaande GOK-financiering niet billijk zijn en dus niet voor herhaling vatbaar. We kunnen deze principes ook gebruiken om de nieuwe financiering van het leerplichtonderwijs minimaal vorm te geven. We schetsen een stappenplan en een eenvoudig subsidieschema die voldoende beleidsmarge laten om via een breed maatschappelijk debat een aantal cruciale parameters in te vullen: de leerlingenkenmerken waarvoor we willen financieren, de minimale en maximale subsidie per leerling, de mate van billijkheid, en eventueel ook de grootte van het onderwijsbudget.status: publishe