Laconicae cuspidis instar. The Correspondence of Justus Lipsius: 1598. Critical Edition with Introduction, Annotations and Stylistic Study

Dit doctoraat met als titel Laconicae cuspidis instar . De corresponden tie van Justus Lipsius: 1598. Kritische editie met inleiding, commentaar en stilistische studie betreft de correspondentie van de Brabantse huma nist Justus Lipsius (Joost Lips, Overijse 1547 - Leuven 1606) bewaard vo or het jaar 1598, en bestaat uit drie grote delen: A Inleiding; B IL E 98 (Kritische editie met commentaar) en C Stilistische studie. * Deel A bevat na een preliminair ad lectorem en de bibliografie van het proefschrift drie hoofdstukken die een wetenschappelijke, cultuurhistor ische en methodologische contextualisering van het onderzoek betrachten. In Studia Lipsiana wordt vooreerst een gedetailleerde status quaestioni s van de Lipsiaanse studies uitgetekend. Behalve een algemene oriëntatie in de Forschungsgeschichte van het Lipsiusonderzoek lopende van 1595 to t heden, beoogt dit hoofdstuk tevens door te wijzen op hiaten in de re search een verantwoording van het materieel (de correspondentie van Li psius anno 1598) en formeel (stijlstudie) object van dit proefschrift. I n een tweede hoofdstuk met als titel Justus Lipsius s Sitz im Leben anno 1598 wordt vervolgens het cultureel en historisch kader geschetst waari n Lipsius 1598 correspondentie moet worden gelezen. Achtereenvolgens be lichten we de politieke en militaire situatie van 1598 een pivotaal ja ar in de Tachtigjarige Oorlog met het Edict van Nantes (30 april), de Vr ede van Vervins (2 mei), de Cessie van de Nederlanden (6 mei), de dood v an Filips II (13 september) en het huwelijk van Albrecht en Isabella ( m et de handschoen 15 november); de professionele bezigheden van Lipsius als auteur en geleerde, en de gebeurtenissen in zijn privésfeer en die v an zijn dichtste vrienden. In een derde hoofdstuk, Ratio edendi wordt ee n omstandige inleiding gegeven op de editietechniek die gebruikt wordt v oor het uitgegeven corpus ILE (= Iusti Lipsi Epistolae) 98. Na een paar algemene overwegingen komen daarbij aan bod: kwesties van layout, de con spectus siglorum, de principes van recensio, de praktijk van het kritisc h apparaat, de orthografie en interpunctie. * Deel B van het proefschrift bevat de kritische editie met commentaar v an de ca. 150 brieven van en aan Justus Lipsius uit 1598. De editie van de (hoofdzakelijk) Latijnse tekst wordt telkens voorafgegaan door een En gelse samenvatting van de inhoud en een inleiding op de adressant en con text van de brief. Na de tekst volgt het kritisch apparaat en een regelc ommentaar waarbij taalkundige, literaire, cultuurhistorische en andere a antekeningen worden gemaakt. Binnen het uitgegeven corpus vinden we een grote verscheidenheid aan teksten. Kattebelletjes over een vergeten kled ingstuk staan er naast pagina s lange essays over geleerde thema s als k oeriers in de Oudheid of de oorsprong van het Nederlands. Onder de geadr esseerden vinden we niet alleen figuren uit Zuidnederlandse steden als A ntwerpen (A. Ortelius), Brussel (J. Richardot), Gent (D. Lindanus) of Lu ik (M.A. Delrio), maar ook internationale figuren uit Leiden (J.J. Scali ger), Utrecht (C. Bruning), Parijs (I. Casaubon), Augsburg (M. Welser), Madrid (G. Figueroa), Rome (F. Sforza), Milaan (E. Puteanus), en zelfs h et Letse Riga (D. Hilchen) of Oekraïense Lemberg (J.D. Solikovius). Die correspondenten zijn bij wijlen oude vrienden van Lipsius, collega s hum anisten of professoren, geestelijken, hooggeplaatste politici, Neolatijn se en/of volkstalige literatoren, enz. Verder bevat het corpus ook docum enten in verschillende talen: terwijl het merendeel van de correspondent ie in het Latijn is gesteld, is ook het Nederlands tamelijk goed vertege nwoordigd en vinden we een enkele passage in het Frans of Italiaans. Dee l B wordt afgesloten met een Appendix waarin een aantal documenten waara an in ILE 98 wordt gerefereerd, uitgegeven en becommentarieerd zijn. * In deel C volgt een stilistische studie van de Lipsiaanse prozastijl, (voornamelijk) zoals die verschijnt uit het corpus ILE 98. In een inleid end hoofdstuk wordt het literair-stilistische klimaat geschetst waarin Lipsius schrijftrant te zien is, de zin van een dergelijke studie toegelicht en een geschikte invalshoek en methodiek uitgewerkt. Deze laa tste bestaat in een dubbele beweging, namelijk een kritische status quaestionis van de secundaire literatuur over Lipsius stijl en een sy nchroon-descriptieve stijlanalyse (model Marouzeau), aangevuld met een r etorische (model Lausberg) en functionele benadering (model Von Albrecht ) van de tekst een methodische balans geïnspireerd op de theoretische beschouwingen uit Ax (1976). In het tweede hoofdstuk, getiteld Status Qu aestionis, wordt de uitgebreide, maar vaak confuse traditie van secundai re literatuur over Lipsius stijl van dichterbij bekeken. Een reeks bijd rages van 1852 tot 1999 wordt gesynthetiseerd en kritisch geanalyseerd. In een afsluitende conclusie worden een aantal rode draden blootgelegd i n deze traditie, die opnieuw de noodzaak bevestigen van een filologisch opgezette stijlstudie, zoals in het inleidend hoofdstuk geconcipieerd. D eze stijlstudie wordt ten slotte doorgevoerd in een derde hoofdstuk met als titel The Philology of Justus Lipsius s Prose Style. Achtereenvolgen s worden fenomenen op het fonisch, lexicaal, syntactisch en tekstniveau filologisch besproken en functioneel geduid. Onder deze fenomenen vinden we herhalingsfiguren en ritmiek (fonisch niveau), vocabularium en beeld spraak (lexicaal niveau), brevitas, inconcinnitas en zinscompositie (syn tactisch niveau) en Latinitas, (Mala) Affectatio en humor (tekstniveau).status: publishe