Geloven in de eenentwintigste eeuw. Een perspectief vanuit de theologische esthetica van Hans Urs von Balthasar

De theologische esthetica van Hans Urs von Balthasar biedt een inspirerend perspectief om te begrijpen wat geloven betekent in een cultuur van esthetisering. De analogie tussen de esthetische ervaring en de christelijke ervaring kan dienstig zijn om de dynamiek van het geloof te articuleren in termen van een tweevoudig proces van ‘decentrering’: transformatie en incorporatie. Von Balthasar legt de nadruk op het primordiale initiatief van Christus in de geloofsact. In onze kritische evaluatie van von Balthasars benadering apprecieren we enerzijds diens vermogen om objectieve aspecten aan het licht te brengen die vaak verwaarloosd worden in de ruim verspreide subjectivistische benadering van het geloof. Anderzijds waarschuwen we voor de risico’s die inherent zijn aan het gebruik van het esthetisch paradigma. Von Balthasars objectivistisch perspectief kan een de-subjectivering van het geloof in de hand werken, en als zodanig de subjectivering van het geloof die hij wil vermijden, enkel omkeren. Een antidotum voor dit risico is een sterk christologische opvatting van de geloofsact. Ten slotte behandelen we enkele pastorale consequenties voor het sacrament van het huwelijk.ABSTRACT IN ENGLISH: FAITH IN THE 21ST CENTURY. A PERSPECTIVE IN THE WAKE OF HANS URS VON BALTHASAR’S THEOLOGICAL AESTHETICS The theological aesthetics of Hans Urs von Balthasar offers an inspiring perspective to understand the act of faith in our contemporary context of aestheticisation. The analogy between the aesthetic experience and the Christian experience helps to articulate the dynamics of faith in terms of a twofold process of decentering – transformation and incorporation. Von Balthasar emphasizes the primordial initiative of Christ in the act of faith. In a critical evaluation of his approach we appreciate his capacity to bring to the light objective aspects that are often neglected in the wide-spread subjectivist conception of faith. However, we also warn for the risks which are inherent in the use of an aesthetic paradigm. Its objectivist perspective may foster de-subjectivisation, and as such merely inverse the subjectivisation of faith which von Balthasar wants to avoid. Antidote for this risk is a profoundly Christological notion of the act of faith. In a concluding comment, we touch upon some pastoral consequences for the sacrament of marriage.status: publishe