Osmanlı’da Eğitimin Modernleşme Hareketleri: Dönemin Çocuk Mecmualarında Eğlence ve Eğitim Yaklaşımları (1869-1922)

Eğlendirerek öğretmek ve eğitmek, çocuklara yönelik neşriyatın temel amaçlarından biridir. Eğlence kültürünün eğitimle örtüşebilmesi ancak çocuk düşünce yapısının derinlemesine analiziyle mümkün olabilecek bir kavramdır. Tanzimat sonrası modernleşmesi ekseninde eğitim alanında önemli yenilikler uygulamaya konulmuş zikredilen doğrultudaki faaliyetler içerisinde çocuk neşriyatı da kendisine yer bulmuştur. Uzun süreli yayınların yokluğuna rağmen 1869-1922 yılları arasındaki 53 yıllık dönemde çocuklara yönelik, büyük kısmı çocukların ilgisine yoğunlaşarak eğlendirirken eğitme odaklı bir yaklaşım benimseyen 40 mecmua tespit edilmiştir.Bu çalışmada, Osmanlı eğitiminin modernleşme sürecinde 15 Sayı yayında kalmayı başarabilmiş ya da çağdaşları arasında ayrıt edici yayın politikasına sahip çocuk mecmuaları seçilerek, bu mecmualar üzerinden dönemin çocuklara yönelik eğitim, ilgi odağı ve eğlence kültürünün irdelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, süreli yayınların eğitim ve eğlence kültürü, medya iletişim metotları, müfredat, eğlence ve çocuk eğitimi dikkate alınarak ilgili literatür taraması yapılmış, çocuklara yönelik Osmanlıca gazetelerin orijinal nüshaları incelenerek bir yargı oluşturulması hedeflenmiştir. Çalışmanın temel amacı, dönemin çocuk mecmualarındaki eğitim ve eğlence kültürü motiflerini ortaya çıkartırken, eğlendirme ile eğitme arasındaki karşılıklı etkileşimi tespit etmektir.  Osmanlı modernleşmesinde eğitime ve çocuklara hitap eden neşriyata yönelik ilk faaliyetler 1869 yılı gibi dönemin dinamikleri içerisinde oldukça geç bir tarihte, Tanzimat’tan 30 yıl sonra başlayabilmiştir. Bahse konu realite göz önünde bulundurularak çalışmada, çocuklara yönelik neşriyatın dönemin siyasi gelişmeleri, Osmanlıcılık politikaları ve eğitimde yenilik faaliyetlerinin ekseninde şekillenmesi analiz edilmiş, analizlerde kitle iletişim araçlarının son dönemde kaydettiği ilerlemenin sağladığı olanaklardan yararlanılmıştır. One of the basic aims of child publications is to educate while entertaining. Only way to much up with education, entertainment culture needs an intimate analyze of child imagination. Throughout modernization process during post-Tanzimat Verdict (Ottoman reorganization process 1839) era vital renovations were put in force, child publication also find a way to develop among these said renovative activities. Despite lack of long-lasting publications, number of child periodicals published during 53 years period between 1869-1922 establishable child periodicals’ number is 40 and most of them tried to attract child sympathy and educate while entertaining.In this study, throughout Ottoman education system’s modernization process child periodicals which could have reached at least 15 issue or having distinctive publication policy among their contemporaries have been selected. By analyzing these periodicals it is aimed to unearth the era’s focus on education sympathy, entertainment and education culture. In the study, to handle an idea on periodicals’ education and entertainment culture, media communication methods, curriculum, entertainment and child education first of all a literature search was done. Basic aim of the study, while unearthing education and entertainment culture of child periodicals published at that era is to determine interactivity between entertainment and education. In Ottoman modernization initial activities addressing education and child publication could have started 30 years after the proclamation of Tanzimat Verdict in 1869 a relatively late date of the periodical dynamics. This paper keeping in mind these reality, try to analyze formation of child publication under effects of period’s political developments, Ottomanism policies and renovation activities addressing education. Analyses were arranged due to means provided by communicative developments of present day.