Bireyselleştirilmiş ilaç eğitiminin yaşlıların ilaç kullanma uyumlarına etkisi

Bu araştırma, bireyselleştirilmiş ilaç eğitiminin yaşlıların ilaç kullanma uyumlarına etkisini incelemek amacıyla tasarlanmış tek grup öntest-sontest kontrollü deneysel bir araştırmadır. Araştırma, 01.09.2008 - 20.04.2009 tarihleri arasında Antalya il merkezinde T.C. Sağlık Bakanlığı Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi yaşlı polikliniğine kayıtlı 40 yaşlının evlerine ziyaret düzenlenerek yürütülmüştür. Araştırma örneklemini, 65 yaş üstünde olan ve bu hastanede yaşlı polikliniğine kayıtlı 368 yaşlı arasından araştırmaya katılmaya gönüllü ve örnek seçim kriterlerine uygun, 20’si kadın 20’si erkek, herhangi bir kronik hastalığı olan 40 yaşlı oluşturmuştur. Araştırmanın yürütülebilmesi için; Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Bilimsel Etik Kurulu’ndan, ilgili hastaneden ve yaşlı bireylerden yazılı izinler alınmıştır. Araştırma dört aşamada gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın birinci aşamasında; araştırmaya katılacak yaşlıların seçilmesi için Mini Mental Değerlendirme Ölçeği’nin uygulanması, bu testten yeterli puan alan yaşlılara açıklamalı ve yazılı onam formunun doldurtulması ve ev ziyareti için randevu tarihlerinin belirlenmesi gerçekleştirilmiştir. İkinci aşamada; ilk ev ziyaretinde ev ziyareti yaşlılara ’Sosyodemografik Özellikleri Ve Sağlık Durumlarını Tanılama Formu, İlaç Kullanımına Yönelik Davranışlarını Belirleme Formu, İlaç Kullanımına İlişkin Bilgi Durumlarını Belirleme Formu’ doldurulmuş, ilaç tabletlerinin sayılmış, eğitim öncesi ilaç uyum puanı ve ilaç bilgi puan ortalamaları hesaplanmıştır. Üçüncü aşamada; ikinci ev ziyaretinde yaşlılara hastalıkları, ilaçları hakkında Bireyselleştirilmiş İlaç Kullanım Eğitimi verilmiş ve ilaç tabletleri sayılmıştır. Dördüncü aşamada ise; üçüncü ev ziyaretinde ‘İlaç Kullanımına İlişkin Bilgi Durumlarını Belirleme Formu’ doldurulmuş, ilaç tabletleri sayılmış, eğitim sonrası ilaç kullanım uyum puanı ve ilaç kullanım bilgi puan ortalamaları hesaplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS 11.5 (Statistical Package For Social Sciences) paket programı kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, sayı ve yüzde dağılımları, ortalamalar, normal dağılıma uygunluğu belirlemek için Shapiro Wilk testi, Student t testi, Two-related Sample t test, Kruskall-Wallis testi, Mann Whitney U testi ve iki eş arasındaki farkın önemlilik testi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan yaşlıların yaş ortalaması 70.82±3.98’dır. Yaşlıların %50’si erkek, %42.5’i okuryazar, %42.5’i evli ve %65’i eş/çocuklarıyla yaşamaktadır. Yaşlıların %65’i hipertansiyon hastasıdır. Yaşlıların %30’u dört farklı türde ilaç kullanmaktadır. Yaşlıların %67.5’i ilaçlarını kullanmayı unuttuklarını belirtmiştir. Yaşlıların eğitim öncesinde ilaç kullanma bilgi puanları ortalaması 7.1±2.94, eğitim sonrası bilgi puanları ortalaması 11.7±2.58 olarak belirlenmiştir. Bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (t=-11.66, p<0.000). Yaşlıların 14’ü eğitim öncesinde ilaç kullanmada uyumlu iken, eğitim sonrasında 26 yaşlı ilaçlarına uyum göstermeye başlamıştır. Eğitim öncesinde ilaç kullanımında uyumsuz yaşlı sayısı 26 iken, eğitim sonrasında ilaç kullanmada uyumsuz yaşlı sayısı 14 olarak belirlenmiştir. İlaç kullanımına uyumda eğitimin olumlu etkisi olduğu belirlenmiştir (X²=12, p<0.000). Eğitim sonrasında ilaç kullanmada uyumlu olan yaşlıların ilaç kullanma bilgi puanı, uyumsuz olan yaşlıların bilgi puanından fazla bulunmuştur (Z=-2.47, p