İzmir liselerinde sigara, alkol madde kullanım yaygınlığı, hazırlayıcı ve koruyucu faktörler

Madde kullanım biçimleri ve kullanılan madde profili sosyal, fiziksel ve coğrafi özelliklere göre, bölgesel olarak çok fazla değişiklik göstermektedir. Madde kullanımı ile en yaygın olarak ergenlik döneminde karşılaşılmaktadır ve bu dönemde yaşanan diğer fizyolojik, psikolojik ve sosyal krizlerle birleşerek büyük bir sorun alanı oluşturmaktadır. Bu çalışmanın ana amacı 2007-2008 öğretim yılında, İzmir ili liselerindeki 9. sınıf öğrencilerinin bağımlılık yapıcı madde kullanım yaygınlığının saptanmasıdır. Madde kullanımında çevreye, aileye, okul, akran ve bireysel özelliklere ilişkin risk ve koruyucu etkenlerin saptanması çalışmanın diğer amacıdır. Araştırma 2813 ü kız, 2757si erkek, 5641 öğrenci ile yürütülmüştür. Yaygınlık oranları, alkol dışındaki tüm maddeler için literatürde bildirilenlerden düşük saptanmıştır. Alkol kullanımı son 10 yıla göre değişim göstermemiştir. Merkez ilçe, perifer ve metropollerde kullanım yaygınlığı farklılaşmamaktadır. 1991-1992 doğumlularda, erkeklerde daha yaygın olmakla birlikte uygun sosyolojik, kültürel ve ekonomik koşullar oluştuğunda ve çevredeki rol modeller fazlalaştığında kızlarda ve küçük yaşlarda da yaygın kullanılmaktadır. Çevredeki madde kullanan rol modellerin fazlalığı, ulaşma kolaylığı ve satın alabilme gücü madde kullanımına yol açan temel etkenlerdir. Çevrede rol modellerin azlığı, olumlu ebeveyn ve arkadaş ilişkileri, sosyal destek ve maddeye ulaşma zorluğu ise kullanımı önleyici başlıca etkenlerdir. Kullanım depresyon ve umutsuzlukla ilişkilidir ve kullanılan madde seçimi duygu duruma ve sosyal ihtiyaçlara göre değişmektedir. Sigara esrar ve sakinleştirici haplar depresyonla baş etmek için daha fazla kullanılırken, diğer maddeler bir gruba ait olabilme ve eğlenme, enerji sağlama gibi belli amaçlara yönelik kullanılmaktadır. Okulda, ailede kuralların olması ancak cezalandırıcı olmama kullanımdan korumakta, kontrol ve gence uzaklık ise artırmaktadır. Gencin sınırlarını tanıması ve belirgin amaçlarının olması da kullanımdan koruyucudur