Bazı buğday (Trıtıcum spp.) çeşitlerinin alüminyuma karşı toleranslarının araştırılması/

Geniş bir adaptasyona sahip olan buğday, pek çok ülkede yaygın olarak kullanılan ve besin değeri yüksek bir kültür bitkisidir. Türkiye'de de günlük kalori tüketiminin çoğu buğday ürünlerinden sağlanmaktadır. Çok eski çağlardan beri buğdayın gen merkezi olarak bilinen ülkemizde, buğday üretiminin ve verimliliğinin artırılması için çok yönlü araştırmalar yapılmaktadır.Alüminyum (Al) doğada en bol bulunan elementlerden biridir ve asitli topraklarda Al+3 toksisitesi ürün verimliliğini azaltır. Son yıllarda nüfus artışı ve sanayileşmeye bağlı olarak toprak asitliğinin artması, dünya genelinde giderek önemli bir sorun haline gelmeye başlamıştır. Gelecekte bu durumun ülkemiz tarımını daha da olumsuz yönde etkilemesi beklenmektedir.Bu nedenle Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde kültürü yapılan 30 farklı buğday genotipinin Al'a nispi duyarlılıkları ve toleransları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, Al toleransında bitki köklerince ortam pH'sının düzenlenmesi, Al'un fotosentetik verimlilik üzerine etkisi ve Al'a bağlı kök inhibisyonu gözlenmiştir. Araştırılan genotipler Al stresine karşı farklı tepkiler göstermişlerdir. Genotiplerde nispi kök tolerans indeksi 0.86 ± 0.03 (SE) ile 0.47 ± 0.04 (SE) arasında değiştiği saptanmıştır. Kök tolerans indekisne göre Panda, Anadolu, Kızıltan-91 en yüksek, İzmir-85, Bolal, Basri Bey-95 ise en düşük değerlere sahiptir. Dayanıklı genotiplerin kontrol bitkileri ile al-stresi uygulanan bitkilerde pH değişimnde az bir fark gözlenirken, duyarlı genotiplerde daha büyük bir fark gözlenmiştir. Floresans değerleri Al stresi arasında bir ilişki bulunamamıştır