(İnceleme-Metin)

XVIII. Yüzyıl Divan Edebiyatı şâir ve nesir yazarlarından olan Tokatlı Ebû Bekir Kâni Efendi 1711-1791 yılları arasında yaşamıştır. Klâsik şiir anlayışına uygun divânı yanında, manzum ve mensur letaifnâmesi ve hezliyyâtı ile çeşitli mektupları da bulunan Kânî, aynı zamanda yaşadığı yüzyılın önemli mizah ustalarından birisidir. Kânîʼnin Dîvânʼı ile ilgili olarak yapılan bu doktora çalışması, devrin genel görünümünün verildiği giriş ile üç bölümden meydana gelmiştir. Birinci bölümde Kânîʼnin hayatı, sanatı ve eserleri üzerinde durularak bulunduğu görevler ve yaşamını etkileyen Mevlevîliği değerlendirilmiştir. İkinci bölüm çalışmanın özünü teşkil eden incelemeye ayrılmıştır. Divânın şekil özellikleri ile dil ve üslup özellikleri üzerinde durularak muhteva özellikleri, dînî ve ahlâkî unsurlar, duygu ve hayal unsurları, toplum ve kültürle ilgili unsurlar alt başlıklarında incelenmiştir. Üçüncü bölümde metnin yazma nüshalarına ait bilgilerle bu nüshaların değerlendirilmesi yapılmış ve seçilen nüshalardan hareketle tenkitli metin hazırlanmıştır. Çalışmanın sonunda değerlendirmenin yer aldığı sonuç bölümü, bibliyografya ve ekler bulunmaktadır. Sonuç olarak Kânî Dîvânı, XVIII. yüzyıl Divan şiirinin tarihi gelişimi, şiir anlayışı, dili, üslûbu ve söz dağarcığı gibi hususların tespit ve değerlendirilmesine yönelik katkısı yanında, Kânîʼnin edebiyat tarihindeki yeri açısından da önemli bir eserdir