Toplum tabanlı bir örneklemin 6 yıllık ileriye dönük izleminde psikotik yaşantıların, alkol-esrar kullanımının, stresli yaşam olaylarının ve ailesel riskin klinik psikoz gelişimi ile ilişkisinin incelenmesi

GİRİŞ: Psikozun hem eşik altı, hem de klinik formları olasılıkla altta yatan genetik ve çevresel risk faktörlerinin etkileşimi sonucu ortaya çıkmaktadır. Psikoz yatkınlığının erken dönemlerde psikotik yaşantılar şeklinde dışa vurulduğu düşünülmektedir. AMAÇ: Araştırmamızın amacı ailesel/çevresel risk etkenlerinin ve psikotik yaşantıların klinik psikoz gelişimiyle ilişkisinin incelenmesidir. YÖNTEM: İzmir kent merkezindeki 11 ilçe ve 302 mahalledeki hanelerden seçilen kişilerle 2007-2009 yılları arasında görüşülmüş (T1), bu görüşmelerden ortalama 6 yıl sonra bu kişiler tekrar ziyaret edilmiştir (T2). Psikotik yaşantılar Uluslararası Bileşik Tanı Görüşmesi 2,1 ile taranmıştır. Tarama sonucu olası olgu olarak değerlendirilen bireylerle klinik yeniden değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırma analizinde bağımsız değişkenler (sosyodemografik ve sosyoekonomik özellikler, alkol ve esrar kullanımı, stresli yaşam olayları, ailede ruhsal bozukluk öyküsü ve 6 yıl önce saptanmış eşik altı psikotik yaşantı/belirtiler) ile sonuç değişkeni olan yeni gelişen klinik psikoz arasındaki ilişkiler incelenmiştir. İlişkiler sosyodemografik ve sosyoekonomik özelliklerin dahil edildiği lojistik regresyon modelleriyle %95 güven aralıklarıyla birlikte verilen göreli risk [GR] olarak değerlendirilmiştir. BULGULAR: T1'de görüşülmüş kişilerden (s: 4011) 2566'sına ulaşılmış (%65,1), 2142'siyle görüşme yapılmıştır. Eşik altı psikotik belirtilerin 6 yıl sonra klinik psikoza dönüşme oranı % 6,4 olarak bulunmuştur. İzlem sonunda klinik psikoz gelişmiş olan grubun önemli bir kısmında (%63), 6 yıl önce eşik altı psikotik yaşantı veya belirtilerin bulunduğu görülmüştür. Sosyodemografik ve sosyoekonomik özellikler, T1'de saptanan eşik altı psikotik yaşantı/belirtiler ({²= 93,6, p<0,01), son 6 yılda riskli alkol kullanımı (GR: 4,8, %95 GA: 1,8-12,6, p<0,01), en az 5 kere esrar kullanımı (GR: 24,5, %95 GA: 2,2-275,4, p<0,01), yaşanan stresli yaşam olaylarının sayısı (Ý=7,75; %95 GA: 0,01-0,02; p<0,01), adli olay öyküsü (GR: 3,1, % 95 GA: 1,1-8,4, p<0,05), ailede depresyon/anksiyete bozukluğu (GR:7,3, %95 GA:3,0-17,7, p<0,01) ve ailede olası psikoz öyküsü (GR: 12,0, %95GA: 3,8-37,7, p