Kırım Bahçesaray'daki Türk-İslam eserlerinde süsleme

Karadeniz’in kuzeyinde yer alan Kırım farklı kültürlere ev sahipliği yapmış önemli bir bölgedir. Kırım’da sanat ve mimari, Türk-Moğol ve Altın Orda Devleti’nden gelen zengin kültürel değerler üzerinde Osmanlı ve Rus etkili olarak gelişmiştir. Kırım Hanlığı’nın merkezi olan Bahçesaray, kültürlerarası etkileşimin en yoğun yaşandığı yerdir. Bahçesaray topraklarında Türk-İslam dönemine ait çok sayıda cami, han, türbe, medrese, saray gibi mimari eser yer almaktadır. Bu eserler mimarileri ve süsleme özellikleri açısından Sanat Tarihi için oldukça önemlidirler. XV. yüzyıl başlarından XIX. yüzyıl sonlarına kadar tarihlendirilen mimari yapılarda süsleme taş, ahşap, kalem işi, nakışlı cam (vitray), alçı, çini ve malakari olmak üzere yedi alt başlıkta toplanmaktadır. Bunlar arasında taş ve boya ile yapılan süslemeler motif bakımından daha zengindir. Bahçesaray mimari yapıların bazılarında silmeler dışında herhangi bir süsleme elamanı olmamasına karşın bazılarının duvar, taçkapı, kapı, minare, mihrap gibi unsurları geometrik, bitkisel, yazı, figürlü ve sembolik süslemeler, silme ve manzara tasvirleri ile süslenmiştir. Sonuç olarak Kırım Bahçesaray’da günümüze ulaşan mimari eserlerdeki süslemelerin Türk-İslam süsleme sanatının gelişimine ilişkin önemli örnekler oldukları saptanmış, Türk süsleme sanatının gelişimine katkıda bulunduğu anlaşılmıştır