Kırgızistan'da ürkün olayı ve Kırgız şiirindeki akisleri

Orta Asya kolonizasyon siyaseti Türk topluluklarının tarihinde büyük acılara neden olmuştur. Bu acılardan en olumsuzu ise 1916 yılında Kırgızlara uygulanan soykırımdır. Halk arasında “Ürkün” adıyla bilinen bu olay, o kanlı kıyımın şahitleri, Kırgız sözlü geleneğinin temsilcileri olan akınlar yaratıcılığında geniş bir şekilde yer almıştır. Tezimizde yukarıda belirttiğimiz Ürkün olayının Kırgız Şiirindeki Yansımasını incelemeye çalışacağız. Bu yüzden de tezimize “Kırgızistanʼda Ürkün Olayı ve Kırgız Şiirindeki Akisleri” adını vermeyi uygun gördük. Çalışmamızın “Giriş” bölümünde genel olarak Kırgız Türklerinin tarihi, özellikle de Çarlık Rusyasıʼnın Orta Asyaʼdaki kolonileştirme siyaseti ve buna bağlı olarak “Ürkün” olayı onun ve sonuçları ele alınmıştır. Ürkün olayını tarihî açıdan ele alan kitapların bibliyografyasını da vermeye çalıştık. Birinci Bölümʼde Kırgız sözlü ve yazılı edebiyatı ile ilgili genel bilgiler yer almıştır. Bu bölüm şu alt başlıkları içermektedir: Kırgız sözlü edebiyatı, sözlü edebiyat temsilcileri, Kırgız yazılı edebiyatı, yazılı edebiyat temsilcileri, ana hatlarıyla Kırgız edebiyatında türler. İkinci Bölümʼde Kırgız akınlarının yaratmalarında “Ürkün” olayının yansıması incelenmeye çalışılmıştır. Akınlar yaratıcılığında Ürkün olayının önemi konusunda durularak A. Cutakeev, A. Tınıbek uulu, A. Tokombaev ve O. Sultanov gibi akın ve şairlerin eserleri ele alınmıştır. Üçüncü Bölümʼde şiir dışında yer alan edebî türlerde Ürkünʼün yansıması incelenmeye çalışılmıştır. Bu türler içinde Kırgız yazarı M. Elebaevʼin “Uzun Yol” adlı romanı, Kırgız dramaturglarından C. Turusbekov ve B. Cakievʼin drama eserleri ve bazı hatıratlara yer verilmiştir. Çalışmamızda özellikle Metinler Bölümʼü oldukça geniş bir yer kapsamaktadır. Bu bölümde arşivlerde yer alan ve günümüze değin yayınlanmamış malzemenin de olmasını bilimsel araştırmalar için bir kazanım olarak değerlendirmekteyiz. Sonuç bölümünde ise elimizdeki malzemeden hareketle Ürkün olayının Kırgız edebiyatına yansıması değerlendirilmeye çalışılmıştır