Coğrafi bilgi sistemi ve uzaktan algılama teknikleriyle Menemen sulama sistemi performansının değerlendirilmesi

Bu araştırmada, Menemen Sol Sahil ve Menemen Sağ Sahil Sulama Birlik (SB)ʼlerinin su dağıtımı ve verime ilişkin performansları değerlendirilmiştir. Performans değerlendirmesinde kullanılan parametrelerden biri olan verim, uzaktan algılama tekniği kullanılarak belirlenmiştir. Verimin alansal değişimi ve toprak özellikleriyle ilgili sorgulamalar için coğrafi bilgi sistemi kullanılmıştır. Araştırma alanının tamamında yeterlilik (PA) açısından sorun olduğu belirlenmiştir. En çok su saptırılan alana bile ihtiyacın yaklaşık yarısı temin edilebilmiştir. Araştırma alanının tamamında su dağıtımında etkinlik (PF) açısından sorun olmadığı yani suyun etkin kullanıldığı belirlenmiştir. Güvenilirlik (PD) göstergesi tüm alanlar için oldukça kötü çıkmıştır. Tüm sulama alanları kendi aralarında değerlendirildiğinde; Seyrekköy sekonderine ait güvenilirlik göstergesi diğerlerine oranla daha iyi çıkmıştır. Eşitlik (PE) performansı, “orta” düzeyde (0.24) fakat “kötü” düzey eşiğine (>0.25) çok yakın çıkmıştır. Proje tüketim randımanı (ep), tüm alanlarda hedef değerden (0.9) hatta Bağarası pompaj sulama sistemi dışında izin verilebilir sınır değerlerden (0.6-1.1) bile yüksek bulunmuştur. Tarla uygulama randımanı (ea) değerleri, Bağarası pompaj sulama sistemi dışında yüksek çıkmıştır. Rölatif su temini (RWS) göstergesi, tüm bölgeler için hedef değer olan 1ʼden farklı çıkmıştır. Yalnızca Bağarası pompaj sulama sisteminde hedef değere çok yaklaşılmış ve Türkelli pompaj sulama sisteminde ise izin verilebilir aralıkta bulunmuştur. Rölatif sulama suyu temini (RIS) göstergesi, Bağarası pompaj sulama sistemi dışında düşük çıkmıştır. Birim alana düşen sulama suyu miktarı (M) açısından, en yüksek performansı Bağarası ve Türkelli pompaj sulama sistemleri (sırasıyla 826.4 ve 620.9 mm) göstermiştir. Birim alana en yüksek suyun saptırıldığı Bağarası pompaj sulama sistemine bile neredeyse verilmesi gereken suyun yarısı temin edilebilmiştir. Menemen Sol Sahil SBʼnin arazi verimliliği (y), Menemen Sağ Sahil SBʼden daha yüksek çıkmıştır. Verilen su miktarının yanısıra, toprak bünyesinin de verimi etkileme potansiyeli olduğu tespit edilmiştir. Verim için en ideal bünyenin orta bünyeli, en sorunlu olanın ise ince bünyeli topraklar olduğu belirlenmiştir. Su verimliliği (Yw), Bağarası ve Türkelli pompaj sulama alanlarının dışındaki diğer tüm alanlarda birbirine çok yakın çıkmıştır. Bu iki alanda su verimi diğer alanların yaklaşık yarısı kadar olmuştur. Araştırma alanı genelinde hakim bitki olan pamuk verim alanları incelendiğinde, zayıf pamuk alanlarının en yüksek, iyi pamuk alanlarının ise en düşük oranda olduğu görülmüştür. Ana kanal veya sekonder kanal düzeyinde menbaya yakınlık veya uzaklığın verime doğrudan etkili olmadığı sonucuna varılmıştır. Maltepe ana kanalı ile Seyrekköy, Ulucak-Sasallı ve Kaklıç sekonderleri için kanaldan uzaklaşmanın verim düşüklüğüne yol açabileceği belirlenmiştir