Hürriyet ve Zaman gazetelerinin karşılaştırılması

Bu çalışmanın amacı kitle iletişim araçlarının toplumsal gerçekliği inşa ettiği varsayımına dayanan eleştirel yaklaşımlar temelinde, Türkiyeʼdeki 28 Şubat MGK kararlarının, bu kararlara farklı anlamlar yükleyen iki yazılı basın organı tarafından nasıl aktarıldığını anlamaktır. Liberal çoğulcu yaklaşım tarafından gerçeğin birebir yansıması olarak görülüp, dilin bu yansımanın “şeffaf bir aktarıcısı” olarak kabul edildiği haber metinleri, akredite kaynaklara bağımlılık ve son kertede bu kaynakların söylemlerini yeniden üretmesi nedeniyle yapısal bir yanlılığa sahiptir. Bu yanlılık ancak metinlerin içine girilip, niteliksel bir inceleme sonucunda deşifre edilebilecek özellikler taşımaktadır. Materyal kaynağı olarak Hürriyet ve Zaman gazetelerinin kullanıldığı bu çalışmada, haber metinleri, “toplumsal bir çıktı” ve “yapılandırılmış bir söylem” olarak düşünülmüştür. Basının ideolojik işlevi ve karşıt söylemler temelinde incelenen 28 Şubat MGK kararlarının yazılı basında temsil edilme biçimi, Türkiye için önemli bir tartışma hattı yaratmıştır. Karmaşık ve çok boyutlu bir süreç olan Türk modernleşmesinin de bu hat üzerinde bulunduğu varsayımıyla, adı geçen iki yazılı basın organının metinleri bu bağlamda okunmuş; Türkiye basınının 28 Şubat MGK kararlarıyla ilgili metinlerini anlık bir refleksin sonucunda değil uzun yıllardır varolan bir “gelenek” etrafında anlamlandırdığı vurgulanmıştır. Teun A. van Dijkʼın “haber metinlerinde söylem çözümlemesi” yönteminin kullanıldığı bu çalışmada, materyal kaynağı iki gazetede yer alan metinler, makro ve mikro yapısal özelliklerine göre incelenmiştir. Makro ve mikro yapısal özellikler olarak söz edilen bu ayrım, haber başlıkları, spotlar ve girişlerin okuyucuya metnin anlaşılması hakkında makro önermeler getirdiği, dilin sentaktik yapısı, sözcük seçimleri ve retorik çerçeve sayesinde de bunun mikro ölçüde gerçekleştirildiği varsayımına dayanmaktadır. Araştırmanın sonucu, haberin egemen anlamlandırma tarzının dışına çıkamayan bir söylem olduğu, söylemin de mesleki ideolojiler tarafından belirlendiğini savunan görüşleri destekler niteliktedir