Cutaneous leishmaniasis in Turkey

Kutanöz leishmaniasis, deride uzun süren nodülo-ülseratif yaralarla seyredip atrofik sikatrisle iyileşen Leishmania türü protozoon parazitlerin oluşturduğu bir hastalık tablosudur. Hastalık yüzyıllardır ülkemizde tanınmakta olup Urfa Çıbanı, Antep çıbanı, yıl çıbanı, Halep Çıbanı, Şark Çıbanı, güzellik yarası gibi değişik adlarla adlandırılmaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde hastalık etkeninin Leishmania tropica, Doğu Akdeniz Bölgesi'nde ise Leishmania infantum ve Leishmania tropica olduğu bilinmektedir. Kutanöz leishmaniasis ülkemizde ihbarı zorunlu bir hastalık olup Sağlık Bakanlığı verilerine göre 1990-2010 yılları arasında ülkemizde toplam 46.003 yeni olgu saptanmış, bu olguların %96'sı Şanlıurfa, Adana, Osmaniye, Hatay, Diyarbakır, İçel ve Kahramanmaraş illerinden bildirilmiştir. Son 20 yıldaki toplam olguların ortalama %45'inin Şanlıurfa'dan bildirilmekle birlikte son yıllarda bu oranın giderek azaldığı ve diğer bölgelerin oranlarının arttığı görülmektedir. Kentler arası ulaşımın kolaylaşması, yolculukların artması, çeşitli nedenlerle kentlere göçlerin artışına paralel olarak yetersiz altyapı ve sağlıksız konutlarda barınma gibi faktörlerin yıllardır Güneydoğu Anadolu'da sınırlı yerleşim gösteren hastalığın yayılımındaki en önemli belirleyiciler olduğu düşünülmektedir. Ülkemizde özellikle ana kaynak olduğu düşünülen hastaların (antroponotik KL) tedavi edilmemesinin yanı sıra, vektöre (hastalığı taşıyan kum sineklerine) kalıcı insektisit uygulamasının etkin ve yeterli yapılamaması da hastalığın yaygınlaşmasında önemli rol oynamaktadır. Bütün bunlar göz önüne alındığında hastalığın hastalar ve sağlık kurumları tarafından ihmal edilmesi de yayılımın artmasında rol oynayan etkenler arasında düşünülebilir. Sağlık Bakanlığı tarafından bilim insanlarının katılımı ile 2011 yılında hazırlanan Leishmaniasis Stratejik Planının da uygulanmaya konulması ile mücadelenin daha etkili hale geleceği düşünülmektedir. (Turkiye Parazitol Derg 2012; 36: 121-9)Cutaneous leishmaniasis (CL) caused by Leishmania protozoon parasites is a disease which is characterized by long-term nodulo-ulcerative lesions healing spontaneously with scarring. The disease has been well-known in Anatolia for centuries and has different names such as; Urfa boil, Antep boil, year boil, Halep boil, oriental sore and beauty scar. The causative agents are Leishmania tropica and Leishmania tropica/Leishmania infantum in Southeastern Anatolia and East Mediterranean, respectively. CL is a notifiable disease in Turkey and, according to the Ministry of Health official records, 46.003 new cases were reported between 1990 and 2010. Among those cases, 96% of them were reported from the Şanlıurfa, Adana, Osmaniye, Hatay, Diyarbakır, İçel and Kahramanmaraş provinces. Although 45% of cases were notified from Şanlıurfa in the past 20 years, its ratio is currently decreasing while other regions' ratios have been showing an increasing trend. Easier transportation between cities, increased travel migration of the population from rural areas to the peripheral suburbs with inadequate infrastructure and unhealthy housing are thought to be the main factors for spreading the disease from Southeastern Anatolia to other regions of Turkey. Lack of treatment of patients as reservoir hosts because of different reasons and ineffective and inadequate use of insecticides against vector sand flies have also played an important role in spreading the disease. Neglect of this disease by patients and health institutions can also be considered as other factors for the spreading. We believe that, after the strategic plan for leishmaniasis prepared by the Turkish Ministry of Health with the contribution of scientists in 2011 is put into practice, the control of the disease will be more effective. (Turkiye Parazitol Derg 2012; 36: 121-9