Türkiye'de Kutanöz Leishmaniasisin endemik olduğu iki alanda Phlebotomus halepensis’in vektörlüğünün araştırılması

Tez çalışmamızın amacı, Leishmania tropica’nın sebep olduğu kutanöz leishmaniasis olgularının görüldüğü Afyon ve Niğde illerinin çeşitli alanlarında kum sineği faunasını belirlemek, Phlebotomus halepensis’in ve diğer türlerin vektörlük potansiyelini saptamak, bu türlerin bireylerinde parazitin varlığını direkt ve moleküler biyolojik yöntemlerle göstermektir. Yapılan saha çalışmaları sonucunda Afyon’da 1514 ve Niğde’de 518 tane kum sineği örneği yakalanmıştır. Toplanan kum sineklerinin 9’u Phlebotomus, 1’i Sergentomyia genusunun üyesidir. Afyon ilinde P. halepensis (%41,74), P. papatasi (%34,54), P. neglectus/syriacus (%11,69), P. balcanicus (%8,98), P. simici (%1,78), P. perfiliewi (%1,05), P. sergenti (%0,66), P. similis (%0,66) ve Sergentomyia dentata (%0,66) olmak üzere 8; Nigde ilinde P. halepensis (%74,34), P. simici (%13,90), P. papatasi (%3,83), P. neglectus/syriacus (%2,87), P.balcanicus (%2,63), P. sergenti (%2,39) ve P. tobbi (%0,23) olmak üzere 7 Phlebotomus türünün varlığı saptanmıştır. Saha çalışması esnasında yapılan 115 tane dişi kum sineğinin (75’i Afyon’dan, 40’ı Niğde’den) mide diseksiyonu sonucunda Leishmania promastigotuna rastlanmamıştır. Toplanan 687 dişi kum sineği örneğinden, tür ve kan emme/yumurta bulundurma durumlarına göre gruplandırılan ve 2 ila 33 arasında değişen sayılarda birey konularak oluşturulan 38 havuzdan elde edilen DNA örneklerinde gerçek zamanlı PCR yöntemi ile Leishmania DNA’sı aranmıştır. Elde edilen gerçek zamanlı PCR sonuçlarına göre Afyon’dan toplanan örneklerle oluşturulan 4 havuz ve Niğde’den toplanan örneklerle oluşturulan 2 havuz pozitif olarak saptanmış ve parazit türünün de L. tropica olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak KL hastalığının Türkiye’de endemik olarak görüldüğü Afyon ve Niğde illerinde gerçekleştirilen çalışmamızda, kum sineği faunası belirlenmiş, P. halepensis iki ilde de dominant tür olarak tespit edilmiş ve P. halepensis dişilerinin bulunduğu 3 havuz L. tropica pozitif olarak saptanmıştır. Elde edilen bulguların P. halepensis’in bu alanlarda KL hastalığına neden olan L. tropica’yı taşıyan olası vektör olabileceğinin doğadaki ilk kanıtları olarak gösterilebilecek nitelikte olduğu kanısına varılmıştır