Hemşirelerin basınç yarasını önlemeye yönelik tutumlarının ve klinik uygulamalarının belirlenmesi

Amaç: Bu araştırma; hemşirelerin basınç yarasını önlemeye yönelik tutumlarının ve klinik uygulamalarının belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak planlanmıştır. Yöntem: Araştırma Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi dahili - cerrahi klinik ve yoğun bakım ünitelerinde 25 Haziran - 25 Temmuz 2014 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın ilk aşamasında hemşirelerin basınç yarasını önlemeye yönelik tutumlarının belirlenmesinde araştırmanın evrenini dahili- cerrahi klinikler ve yoğun bakımlar oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini; araştırmanın yapıldığı tarihlerde izinli, raporlu olmayan, çalışmaya katılmayı kabul eden 426 hemşire oluşturmuştur. Hemşirelerin basınç yarasını önleme uygulamalarını belirlemek için EPUAP 2009 rehber önerilerini içeren bir soru formu, tutumlarını belirleyebilmek amacı ile "Basınç Ülserini Önlemeye Yönelik Tutum Ölçeği" kullanılmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında ise basınç yarasını önlemeye yönelik uygulamaların belirlenmesinde ve basınç yarası prevalansının belirlenmesinde dahili- cerrahi klinikler ve yoğun bakımlarda yatan 18 yaş ve üzeri 575 hastanın erişkin hasta izlem formları kullanılmıştır. Verilerin analizinde istatistiksel paket programı (Statiscical Package For Social Science - SPSS) 18 kullanılmıştır. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metotların (ortalama, standart sapma, medyan, frekans, oran, minimum, maksimum) yanı sıra niceliksel verilerin karşılaştırılmasında normal dağılım gösteren değişkenlerin iki grup karşılaştırmalarında Student t Test kullanılmıştır. Çalışmada "Basınç Ülserini Önlemeye Yönelik Tutum Ölçeği"nin kullanım izni ve çalışmanın yapılabilmesi için bilimsel etik kurulundan ve hastane yönetiminden yazılı izin alınmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan hemşirelerin yaşları ortalama 31,86±7,09 yıldır. Çalışmaya katılanların %92,7'si (n=395) kadın, %89'u (n=379) lisans mezunudur. Hemşirelerin çalışma yılı ortalama 8,88±7,41 yıldır. Hemşirelerin %36,9'i (n=157) yoğun bakımlarda, %31,5'i (n=134) cerrahi kliniklerde, %31,7'si (n=135) dahili kliniklerde çalışmaktadır. Hemşirelerin Basınç Ülserini Önlemeye Yönelik Tutum Ölçeği puan ortalaması 43,74 ± 4,29'dür. Yüzdelik olarak ifade edildiğinde hemşirelerin tutum puanları %84,12'dir Ölçek puan ortalamasının ≥ %75 olması yeterli sayılmaktadır. Çalışmamızda hemşirelerin basınç yarasını önlemeye yönelik tutumlarının pozitif olduğu görülmüştür. İncelenen hasta formlarının %49,0'unu (n=282) cerrahi klinikler, %31,7'sini (n=182) dahili klinikler, %19,3'ünü (n=111) yoğun bakımlarda yatan hastaların formlarıdır. İncelenen hasta formlarındaki Braden Risk Puanı 19'un altı olan riskli hastalarda (n=169) basınç yarasını önlemeye yönelik uygulamalara ilişkin; hastaların %98,8'inde (n=167) risk tanılama, %78,7'sinde (n=133) pozisyon değişikliği planlama, %82,8'inde (n=140) deri bakımı, %81,1'inde (n=137) önleyici krem, %82,2'sinde (n=139) sürtünme ve sıyrılmayı önleme, %80,5'inde (n=136) topukları koruma, %81,1'inde (n=137) nem yönetimi, %82,8'sinde (n=140) beslenme kontrolü, %84,6'sında (n=143) hareketi sağlama, %74,6'sında (n=126) destek yüzey kontrolü ve türü ve %63,3'ünde (n=107) deri muayenesi uygulamaları yerine getirilmiştir. Sonuç: Hemşirelerin Basınç Ülserini Önlemeye Yönelik Tutum Ölçeği'ne göre olumlu tutumlarının olduğu, basınç yarasını önleme konusunda rehber okumanın ve basınç yarası ile ilgili eğitim alma zamanının basınç yarasını önlemeye yönelik tutumu etkilediği görülmüştür. Hemşirelerin Braden Risk Puanına göre riskli grupta (<19) olan hastalara önleyici girişimleri uyguladıkları ve en yüksek oranda risk tanılamanın (%98,8) yapıldığı görülmüştür. Önleyici girişimlerin uygulanmasındaki engellerin de zaman sorunu, personel eksikliği, ekipman eksikliği, kurum politikalarındaki eksiklik olduğu belirlenmiştir. Braden Risk Puanına göre riskli grupta (