124 numaralı mühimme defteri: (H.1128-1130)

Mühimme Defterleri, Osmanlı Devletiʼnin merkez teşkilatının en önemli organı olan, Divân-ı Hümâyûnʼda alınan kararların kaydedildiği defterlerdendir. İncelediğimiz 124 Numaralı Mühimme Defteri, III. Ahmed (1703-1730) dönemine aittir. Bu defter, 1716-1718 yıllarını içeren üç yıllık bir dönemi kapsamaktadır. XVIII. yüzyıl başlarında Osmanlı Devletiʼnin sosyal, iktisadî, askerî ve idarî durumu hakkında önemli bilgiler içermektedir. Bu dönemde devletin, gerek iç ve gerekse dış meseleler hakkında izlediği politikaları yansıtmaktadır. Çalışmamızda Mühimme defterlerinin kaynağını oluşturan Divân-ı Hümâyûn ve genel olarak Mühimme defterleri hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca incelediğimiz defterin kapsadığı döneme ait, Osmanlı Devletiʼnin genel olarak siyasi durumu da kısaca belirtilmiştir. Bu çalışmamız IV bölümden oluşmaktadır. I. bölümde, 124 Numaralı Mühimme Defteriʼnin değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu değerlendirme yapılırken defterin şekil ve muhteva özellikleri dikkate alınmıştır. Şekil özelliklerinde, defterin fiziki durumu, diplomatik ve teknik özellikleri ile tarihleri hakkında bilgiler verilmiştir. Muhteva özelliklerinde ise şikayet ve talimat hükümleri ile konularına göre hükümler sınıflandırılmıştır. Konularına göre hükümler tasnif edilirken örneklerle açıklanmıştır. 124 Numaralı Mühimme Defteriʼnde en çok eşkıyalık, asayiş ve düzeni bozanlar ile ilgili hükümler, Osmanlı Devletiʼndeki elçiliklerin meseleleri ile ilgili hükümler, cezalardan afv edilmeyle ilgili hükümler, İstanbul yangını ile ilgili hükümler, gayri Müslimlere ait meseleler ile ilgili hükümler, Surre ile ilgili hükümler ve sefer ile ilgili hükümler yer almaktadır. II. bölümde, çalışmamızdan faydalanmak isteyenlere kolaylık sağlamak amacıyla, günümüz harflerine çevirdiğimiz, hükümlerin özetleri hazırlanmıştır. III. bölümde, hükümlerin günümüz harflerine çevirisi yer almaktadır. IV. bölümde ise, defterdeki belgelerin fotokopisi sunulmaktadır