Sandıras Dağı'nda (Muğla) fiziki coğrafya ve dendroklimatoloji araştırmaları

"Sandıras Dağı'nda (Muğla) Fiziki Coğrafya ve Dendroklimatoloji Araştırmaları" başlıklı bu çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Sandıras Dağı'nın fiziki coğrafya özellikleri incelenmiştir. İkinci bölümde ise Sandıras Dağı'ndaki yaşlı karaçam ağaçlarından alınan örnekler (artım kalemleri) üzerinde dendrokronolojik ve dendroklimatolojik araştırmalar yapılmıştır. Sandıras Dağı (2295 m), Güneybatı Anadolu'da, güneybatı-kuzeydoğu yönünde uzanan Gölgeli Dağları'nın güneybatısında yer almaktadır. Sandıras Dağı, yapısal bakımdan peridotitlerin Mesozoik yaşlı diğer kayaçlar üzerine bindiği Likya naplarının batı bölümünü oluşturur. Likya naplarına ait birimler, Tetis jeosenklinali içinde Mesozoik boyunca farklı ortamlara birikmiş sedimanlardan oluşmaktadır. Sandıras Dağı muhtemelen Oligosen'de karalaşmış ve dış süreçlerle şekillenmeye başlamıştır. Dağın bugünkü morfolojik görünümü ise, neotektonik dönemde meydana gelmiştir. Neotektonik dönemde meydana gelen yükselme ve alçalmalar sonucu, temel morfolojik birimler ortaya çıkmıştır. Bu temel morfolojik birimler flüvyal etken ve süreçlerle şekillenmiştir. Sandıras Dağı'nın 1900 m'nin üzerinde kalan yüksek kesimlerinin şekillenmesinde, Son Buzul Çağı'nda (Würm; MIS-2) meydana gelen buzullar da etkili olmuştur. Sandıras Dağı'nın önemli bir özelliği, bu alandaki karaçam ormanı içinde anıt meşcereler ve bireysel olarak çok sayıda anıt nitelikteki karaçama rastlanmasıdır. Araştırmanın ikinci bölümünde bu karaçam ağaçlarından alınan örnekler üzerinde dendrokronolojik ve dendroklimatolojik incelemeler yapılmıştır. Bunun sonucunda, dağın kuzey ve güney yamaçlarından, karaçam ormanı alt ve üst sınırlarından olmak üzere dört yeni karaçam (Pinus nigra) yöre kronolojisi oluşturulmuştur. Elde edilen kronolojilerin uzunluğu; 241, 299, 584 ve 820 yıldır. Bu kronolojilerden ikisinin iklim değişkenliğine olan duyarlılığı oldukça yüksektir. Sıcaklık ve yağış gibi iklim unsurlarının karaçamın yıllık halka gelişimi üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla dört yöre için tepki fonksiyonu analizi yapılmıştır. Böylece, sıcaklık ve yağış koşullarında zaman içinde meydana gelen değişimler ve bu değişimlerin karaçamın gelişimi üzerindeki etkisi belirlenmiştir. Ayrıca, bakı ve yükseltiye bağlı olarak iklim unsurlarında meydana gelen farklılıklar ve bu farklılıkların karaçamın çap artımına olan etkileri ortaya konmuştur