Kardiyak invaziv girişim yapılan hastalarda lokal ağırlık uygulamasının ve pozisyon değişikliğinin vasküler komplikasyonlar ve sırt ağrısı üzerine etkisinin incelenmesi

Bu araştırma; kardiyak invaziv girişim yapılan hastalarda işlem sonrasında girişim yapılan femoral bölgeye kısa (30 dakika) ve uzun süre (2 saat) 2,3 kg ve 4,5 kg ağırlık (kum torbası) konulmasının ve hastanın pozisyonunu değiştirmenin kanama, hematom gibi vasküler komplikasyonlara olan etkisini belirlemek ve hastanın uzun süre yatak içinde aynı pozisyonda kalmasının önlenerek hastanın sırt ağrısını azaltmak ve hastanın konforunun arttırılması amacıyla deneysel olarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kardiyoloji Anabilim Dalıʼnda 15. 2 .2004 - 15. 5. 2004 tarihleri arasında kalp anjiosu ve/veya kalp kateterizasyonu yapılmak üzere yatırılan, sınırlamalara uygun olarak olasılıksız örneklem yöntemi ile seçilen 158 koroner anjiyo ve 11 koroner anjiyo + sağ sol kalp kateterizasyon işlemi yapılan toplam 169 hasta oluşturmuştur. Çalışma grubunu sınırlamalara uygun olarak seçilmiş araştırmacı tarafından özel ve amaçlı olarak; GRUP I- İşlemden sonra femoral bölge üzerine 30 dakika 4,5 kg kum torbası konulan ve kateterizasyon sonrasında pozisyonu değiştirilen 35 hasta GRUP II- İşlemden sonra femoral bölge üzerine 2 saat 2,3 kg kum torbası konulan ve kateterizasyon sonrasında pozisyonu değiştirilen 35 hasta GRUP III- İşlemden sonra femoral bölge üzerine 30 dakika 4,5 kg kum torbası konulan ve kateterizasyon sonrasında pozisyonu değiştirilmeyen 32 hasta GRUP IV- İşlemden sonra femoral bölge üzerine 2 saat 2,3 kg kum torbası konulan ve kateterizasyon sonrasında pozisyonu değiştirilmeyen 34 hasta GRUP V- Kateterizasyon sonrasında femoral bölgeye kum torbası konmayan ve standart olarak sırt üstü pozisyonda düz yatırılan 33 hasta oluşturmuştur. Hastalara ilişkin bazı bilgiler (yaş, cinsiyet, BMI, tanı, eğitim durumu, özgeçmişi) hasta ile yüz yüze görüşülerek ve hasta dosyası kullanılarak sağlanmış ve araştırmacı tarafından hazırlanan forma kayıt edilmiştir. Araştırmaya alınan tüm hastalarda 7F kateter kılıfı kullanılmıştır. Araştırmaya alınan hastaların işlem sonrasında femoral bölgesinden kateter çekildikten sonra hemostazı sağlamak için elle basınç uygulanmış ve basınç uygulama süresi araştırmacı tarafından kayıt edilmiştir. Kanama durduktan sonra femoral girişim yeri steril gaz tamponlarla kapatılmıştır. Pansuman materyali olarak 10 × 10 cm boyutlarında 12 katlı steril gaz tamponlar kullanılmıştır. 5 cm enindeki bez flaster 30 cmʼlik şeritler halinde steril gaz tamponların üzerine yapıştırılmıştır. Hastalar yatağına alındıktan sonra girişim yapılan femoral bölge üzerine kum torbası konulmuştur. Femoral bölgeye yerleştirilen 2,3 kg ve 4,5 kgʼlık kum torbaları araştırmacı tarafından 32 × 12 × 8 cmʼlik boyutlarda hazırlanmıştır. Hastalar yatağa alındıktan sonra 2. saatten itibaren sırt ağrısını azaltmak için işlem yapılmamış tarafa aralıklı olarak döndürülmüş ve yatak başı 30o - 45o yükseltilmiştir. Hastaların vital bulguları ve girişim sonrası hasta izlem formundaki bilgiler araştırmacı tarafından alınıp hazırlanan forma kayıt edilmiştir. Hastanın kanama ve hematom durumu araştırmacı tarafından görsel olarak ve elle kontrol edilerek belirlenmiştir. Kanamanın aktif veya sızıntı şeklinde olup olmadığı araştırmacı tarafından tespit edilmiştir. Hemogram ve PZ ve APTZ değerleri, hastadan işlem öncesi araştırmacı tarafından kan alınıp, biyokimya laboratuarına gönderilerek elde edilmiştir. İşlem sonrası hemogram değerleri için, işlemden 1 gün sonra hastadan tekrar kan alınmıştır. Sonuçlar, araştırmacı tarafından hazırlanan forma kayıt edilmiştir. Hastanın sırt ağrısını değerlendirmede kullanılan VAS (Vizüel Analog Skala) değerleri işlemden sonra 0, 2, 4, 6. saatlerde ve ertesi sabah 08ʼde hastaya sorularak elde edilmiş ve hazırlanan forma kayıt edilmiştir. Bu araştırmanın bağımlı değişkenleri; kalp kateterizasyonu sonrasında femoral bölgedeki kanama, hematom ve hastanın sırt ağrısı puanıdır. Bağımsız değişkenleri; kum torbası ağırlık uygulaması, pozisyon değişikliği, yaş, cinsiyet, BMI, eğitim durumu, tanı, hastanın önceki hastalık öyküsü, hastanın kullandığı ilaçlar, hemodinamik değişkenler, hastanın hemogram, PZ ve APTZ değerleridir. Araştırmadan elde edilen verilerin analizi bilgisayarda SPSS 11.0 (Statistical Package For Social Science) paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Verilerin analizi Ege Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği bölümünde yapılmıştır. Verilerin analizinde; Hastalarla ilgili tanıcı bilgiler sayı ve yüzde olarak Araştırmada hastalara ilişkin özel tanıtıcı bilgiler (yaş, cins, eğitim durumu, BMI vb.) ile ilgili değişkenlerin gruplar arasındaki farkını belirlemek üzere ki-kare (X2) testi, Değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek için Mann-Whitney U testi ve Varyans Analizi , Araştırmaya katılan hastaların işlem öncesi - sonrası hemogram değerleri için Varyans Analizi (ANOVA), Beş gruptaki hastaların işlem sonrası vital bulgularını değerlendirmek için tekrarlayan ölçümlerde Varyans Analizi (ANOVA) Değişkenler arası ilişkilerin belirlenmesinde Korelasyon Analizi kullanılmıştır Araştırma sonucunda; 1. Koroner anjiyografi ve kalp kateterizasyonu yapılan hastalarda işlem sonrası femoral bölge üzerine kısa (30 dakika) ve uzun (2 saat) süre 2,3 kg ve 4,5 kg kum torbası konulan ve hiç kum torbası konulmayan hastalarda kanama, hematom gibi vasküler komplikasyonlar yönünden gruplar arasında istatistiksel olarak fark saptanmamıştır (p>0,05). 2. Kum torbasının kanama ve hematomu önlemedeki etkisi belirlenmemiştir. 3. İşlem sonrası pozisyon değişikliği yapılmayan ve yatak başının yükseltilmediği hastalarda sırt ağrısı daha fazla görülmüştür. 4. Araştırmaya katılan 30 dakika 4,5 kg kum torbası konulan ve standart pozisyonda yatırılan hastalarda (GRUP III) diğer gruptaki hastalara göre daha fazla sırt ağrısı meydana gelmiştir. 5. Aynı ağırlık ve aynı sürelerde kum torbası konulmasının yanı sıra pozisyon değişikliği yapılan gruptaki hastalarda daha az sırt ağrısı oluşmuştur (p