Okulöncesi eğitim programının düşünme becerileri öğretimi açısından incelenmesi

Çağdaş eğitim anlayışıyla birlikte yetiştirilen insanda bulunması istenen temel niteliklerden biri de üst düzey düşünme becerileri olmuştur. Bu becerilerin geliştirilmesi için, düşünme eğitimi programları oluşturulmuş, düşünme becerileri öğretimine okulöncesi dönemden itibaren başlanması gerektiğine dair kanıtlar ortaya konmuştur. Bu araştırmanın temel amacı Türkiye'de uygulanmakta olan okulöncesi eğitim programının düşünme becerileri öğretimini destekleme durumunu betimleyerek programın bu alanda daha nitelikli hale getirilmesine katkı sağlamaktır. Araştırma, küme örnekleme yöntemiyle İzmir ili merkez ilçeleri bağımsız anaokulları ve ilkokullara bağlı anasınıflarında görev yapan 22 okulöncesi öğretmeni ve 450 anasınıfı çocuğu ile yürütülmüştür. Araştırmada eş zamanlı yuvalandırılmış karma desen kullanılmış; nitel ve nicel veriler birlikte ele alınmıştır. Nicel veri toplama aracı olarak, çocukların programda yer alan düşünme becerilerine ilişkin kazanımlara ulaşma düzeyini belirlemek üzere 'kazanım değerlendirme formu' kullanılmıştır. Nitel veri toplama aracı olarak ise öğretmenlerin programın düşünme becerilerini destekleyici ve engelleyici etmenlerine ilişkin görüş ve önerilerini belirlemek amacıyla 'öğretmen görüşme formu' kullanılmıştır. Bunun yanında, çocuklarda bulunan düşünme becerileri ile öğretmenlerin bu becerileri destekleyen davranışlarını belirlemek amacıyla 'gözlem formu' kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, öğretmenler, çocuklarda düşünme becerilerinin üst düzeyde var olduğunu düşünürken; aile, öğretmen ve çevresel faktörlerin bu becerilerin geliştirilmesinde oldukça belirleyici olduğunu vurgulamışlardır. Öğretmenlere göre, programda düşünme becerileriyle ilişkili kazanımlara ulaşma düzeyi açısından bilişsel alan kazanımları ve dil alanı kazanımları yüksek düzeyde iken, sosyal duygusal alan kazanımlarına ulaşma düzeyi diğer alanlara göre daha düşüktür. Öğretmenler programda yer alan kazanımları ve etkinlikleri çocukların düşünme becerilerini destekleyici etmenler olarak belirtirken; ailenin yanlış tutumu, fiziksel ortam yetersizlikleri, sınıf mevcudunun fazlalığı ve öğretmenlerin mesleki niteliklerindeki eksikliklerini engelleyici etmenler olarak sıralamıştır. Öğretmenlere göre çocuklara düşünme eğitimi okulöncesi dönemden itibaren verilmeli; bu nedenle okulöncesi eğitim programına düşünme becerileri öğretimine ilişkin etkinlikler ve materyaller eklenmeli, bunun yanında öğretmenlere düşünme becerileri öğretimine ilişkin ek kılavuz kitaplar gönderilmelidir. Ayrıca programa çocukların üzerinde düşünebilecekleri soyut kavramlar ile düşünme eğitimiyle ilişkili yürütülecek değerler eğitimi etkinlikleri eklenmelidir. Sonuç olarak, okulöncesi dönem, çocuklarda düşünme becerilerine dair bilişsel ve duyuşsal davranışların gözlendiği kritik dönemdir ve bu dönemde çocuklara düşünme becerileri öğretimi uygulanmalıdır. Okulöncesi eğitim programı, eğitim anlayışı ve öğeleriyle düşünme becerilerini desteklemekle birlikte programa düşünme becerilerine özgü etkinlikler ve materyaller eklenebilir. Uzun vadede ise Çocuklar İçin Felsefe gibi düşünme becerileri öğretimi programları dilimize çevrilerek ve kültürel uyumu sağlanarak kullanılabilir. Öğretmenlerin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerinde düşünme becerileri öğretimine ilişkin eğitimler düzenlenebilir