İki oluklu mukavva fabrikasında çalışan işçilerin iş doyumları ve yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi

Amaç: İki oluklu mukavva fabrikasında çalışan işçilerin iş doyumlarını ve yaşam kalitelerini ölçmek, iş doyumu ve yaşam kalitelerini etkileyen faktörleri saptamak ve iş doyumunun yaşam kalitesi üzerindeki etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu araştırma kesitsel bir çalışmadır, tanımlayıcı ve analitik değerlendirmeler yapılmıştır. Veriler 20 Eylül 20 Ekim 2002 tarihleri arasında toplanmıştır. İzmir Kemalpaşa ve Bursa İnegöl de yer alan büyüklükleri benzer, üretim şekilleri ve ürünleri aynı olan fabrikalarda görev yapan çalışanlar araştırmanın evrenini oluşturmaktadırlar. Araştırmaya dağıtılan anketleri uygun yanıtlayan toplam 280 çalışan dahil edilmiştir. Araştırmada üç bölümden oluşan bir anket formu kullanılmıştır. İlk bölümde çalışanın demografik özellikleri, çalışma hayatı, sosyal hayatı ve aile hayatına yönelik sorular yer alırken, ikinci bölüm iş doyumu ölçeği, üçüncü bölüm ise Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği-Kısa Formʼdan (WHOQOL-BREF) oluşmaktadır. Bağımsız değişkenler ile iş doyumu ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiyi saptamak için, Kruskal-Wallis testi, Mann-Whitney U testi, Student t-testi ve ANOVA kullanılmıştır. İş doyumu ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla Pearson korelasyon analizi, iş doyumu faktörlerinin ve bağımsız değişkenlerin yaşam kalitesi üzerindeki etkisini saptamak amacıyla da stepwise regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Yaş, eğitim düzeyi, medeni durum, çalışma süreleri, algılanan gelir düzeyi, terfi şansı ve uyum eğitimi alma, sorun ve hastalık varlığının iş doyumuna etkisi olduğu saptanmıştır. Çalışma yaşamının uzaması ve aynı işte daha uzun süre çalışma iş doyumu üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Yaşam kalitesi alanlarına cinsiyet, kadro durumu, çalışma süreleri, terfi şansı, uyum eğitimi alma, algılanan gelir düzeyi, sosyal aktivitelere katılım, tatil yapma ve hobi sahibi olma, sorun ve hastalık varlığı gibi değişkenler etki etmiştir. Algılanan gelir düzeyinin artışı iş doyumu ve yaşam kalitesi sosyal alanı dışında tüm alanlarda artışa yol açmıştır. Eğitim düzeyi düşük olan çalışanlarda iş doyumu ve sosyal alan yaşam kalitesi daha yüksek bulunmuştur. Herhangi bir sorun ya da hastalığın varlığı gerek iş doyumu, gerekse yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkiye yol açmıştır. İş doyumu ölçeğinden ortalamanın üzerinde puan alan çalışanların tüm alanlarda yaşam kaliteleri daha yüksek olarak saptanmıştır. Tartışma: Özellikle gelir düzeyi algısı iş doyumu ve yaşam kalitesi üzerinde etkili olmuştur. Bireyin eğitim düzeyi artıkça karmaşıklaşan ve artan beklentileri iş doyumunu ve sosyal alanda yaşam kalitesini olumsuz etkilemiştir. Çalışanın daha tecrübeli olması sonucunda, yaşantısı ile ilgili bir çok sorununu çözmüş olması, bununla birlikte daha iyi bir gelir ve statü sahibi olması, işine yakın ve hakim oluşu iş doyumunun yanı sıra sosyal alan dışında tüm alanlarda yaşam kalitesini de olumlu etkilemektedir. Bireylerin algıladıkları bir sorun ya da hastalık varlığı yaşam kalitesi kadar iş doyumu üzerinde de olumsuz etkiye yol açmaktadır. İş doyumu ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkileri irdeleyebilmek amacıyla daha geniş ve yeni ölçeklerin geliştirildiği çalışmalara gereksinim vardır