Bazı alkanna türlerinin biyoaktivite rehberli izolasyon yöntemi kullanılarak çeşitli kanser hücreleri üzerindeki sitotoksik etkilerinin in vitro ortamda taranması

Alkanna Tausch, Türkiye florasında 34 tür (31 tür endemiktir) ve 40 takson ile temsil edilmektedir. Türkiyeʼde yetişen Alkanna türlerinin çoğunun endemik oluşu ve naftokinonların doğal olarak DNA topoizomeraz inhibitörleri olmasından dolayı, projenin ilk hedefi, tümör hücre hatlarına karşı yüksek aktivite gösteren, bu sınıf bileşiklerin Alkanna cinsinden elde edilmesidir. Bu hedefe ulaşmak için, beş Alkanna türünün [A. tubulosa (endemik), A. cordifolia (endemik), A. orientalis (endemik), A. tinctoria ve A. hirsutissima] metanol ekstreleri (toprak üstü ve kök kısımları), beş kanser (K562, MCF7, HL60, SaOs2, Hep-3B) ve iki normal hücre hattına (L929 ve VERO) karşı, MTT testi kullanılarak, sitotoksik aktiviteleri için taranmıştır. Kök ekstrelerinin IC50 değerleri, 16 ile 32g/ml arasında dağılım gösterirken, toprak üstü ekstrelerinde önemli bir sitotoksisite gözlenmemiştir. A. cordifoliaʼnın (endemik) kök ekstresi anlamlı sitotoksik aktivite sergilediğinden, biyoaktivite rehberli ileri fraksiyonlama için seçilmiştir. Ön fraksiyonlama çalışmalarında, A. cordifolia kökünün, metanol ve kloroform:metanol (1:1) ekstreleri, uygun fraksiyonlama sistemi belirlenmek üzere, Açık Kolon Kromatografisi ve Vakum Sıvı Kromatografisi (VSK) yöntemleri ile farklı sabit fazlarda (Silika jel, RP-18 ve Sefadeks LH-20) denenmiştir. Aktif kısımların en iyi, silika jelde dağılım gösterdiği gözlenmiştir. Bu nedenle, A. cordifoliaʼnın hekzan ekstresinin büyük ölçekli izolasyonu, Biotage SP-2 Yüksek Performans Flaş Kromatografisi ile silika jel kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Toplanan 536 fraksiyon, İnce Tabaka Kromatografisi profillerine göre birleştirilerek yirmi yedi alt fraksiyon elde edilmiştir. Yirmi yedi alt fraksiyondan on bir tanesi (Frk92-110, Frk111-120, Frk121- 160, Frk161-202, Frk244-274, Frk275-319, Frk336-403, Frk404-417, Frk418-439, Frk465-488 ve Frk521-526), 10g/ml konsantrasyonda yüksek sitotoksik aktivite göstermiştir. Bazı aktif fraksiyonların ileri fraksiyonlaması çok yüksek aktivite gösteren Frk4 (1 g/ml) (Al.cor-RPE-19.04.06) kodlu fraksiyonun elde edilmesini sağlamıştır. Bu çalışma, Türkiyeʼde yetişen Alkanna türlerinin ilk sitotoksisite rehberli fraksiyonlama çalışmasıdır