Matriks Metalloproteinaz-9'un vasküler reaktivitedeki rolü

Matriks metalloproteinazlar ekstraselüler matriksin çeşitli bileşenlerini parçalayan proteolitik bir enzim ailesidir. MMP-9 ekstraselüler matriksi parçalama ve bir takım proteinlerin aktivitesini düzenleme yeteneği ile üreme, büyüme, gelişme, inflamasyon, vasküler ve proliferatif hastalıklar dahil birçok fizyolojik ve patolojik süreçlerde önemli rol oynar. Benzer şekilde MMP-9, ateroskleroz, restenoz, kardiyomiyopati, konjestif kalp yetmezliği, miyokart infarktüsü ve aort anevrizması gibi kompleks ve ciddi kardiyovasküler hastalıkların patojenezinde anahtar rol oynayan bir enzimdir. Araştırmamızda standart diyetle beslenen tavşanların karotid arter çevresine silikon bir yaka yerleştirilerek bu yakaya bağlı gelişen intimal kalınlaşma sürecinde, selektif MMP-9 inhibisyonunun endotele bağlı ve endotelden bağımsız gevşeme yanıtları ve damar düz kas kasılma yanıtları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Daha önce bildirilen çalışmalar referans alınarak özellikle MMP-9 ekspresyonunun en fazla görüldüğü 3. gün ve yaka uygulanmasına bağlı gelişen intimal kalınlaşmanın en yoğun olduğu 14. günde MMP-9 ve damar disfonksiyonu arasındaki ilişki incelenmiştir. Yaka uygulaması sonrası, gerek intimal kalınlaşmanın anlamlı düzeyde oluşmadığı 3. günde, gerekse intimal kalınlaşmanın en yoğun olduğu 14. günde, karotid arterin tüm kontraktil ajanlara (potasyum klorür, fenilefrin, serotonin) karşı kasılma yanıtlarında anlamlı düzeyde bir azalma gözlenmiştir. İlginç olarak, selektif MMP-9 inhibisyonu, incelenen her iki günde de yaka uygulanmış arterlerde kasılma yanıtlarında görülen azalmayı daha da azaltmıştır. Yaka modelinde erken dönemde belirgin bir endotel disfonksiyonu görülmektedir. Çalışmamızda da 3. günde potasyum klorür ve fenilefrin sonrası alınan asetilkolin gevşeme yanıtlarında belirgin bir azalma gözlenmiştir. Selektif MMP-9 inhibisyonu, meydana gelen bu endotel disfonksiyonunu normalize etmiştir. Endotel disfonksiyonu ateroskleroz gibi pek çok kardiyovasküler hastalıkların gelişmesinde anahtar rol oynamaktadır. Damar duvarında henüz intimal kalınlaşma oluşmadan gözlenen endotel disfonksiyonun, selektif MMP-9 inhibisyonu aracılığıyla normalize olması MMP-9’un aterosklerotik süreçteki katkısına alternatif bir mekanizmayı da ortaya koymaktadır. Çalışmamızdan elde ettiğimiz bulgular, MMP-9’un damar fonksiyonunun kontrolünde yeni bir terapötik hedef olarak tanımlanmasına katkı sağlayarak kardiyovasküler fizyoloji ve patolojide önemli bir uygulama alanı yaratabilir