Sosyoloji el kitapları üzerinde yöntembilimsel bir inceleme

Bu çalışmada, kendi içinde tutarlı bir bütünlük oluşturan pozitivist sosyolojinin yöntem anlayışı ve toplum teorisi, farklı bir ʻparadigmaʼyı temsil ettiğini ileri sürdüğümüz ʻeleştirel sosyolojiʼ perspektifinden değerlendirilmekte ve eleştiriye tâbi tutulmaktadır. Buradaki temel amacımız, pozitivist sosyolojinin dayandığı ontolojik, epistemolojik ve metodolojik önvarsayımların (assumptions) statükoyu meşrulaştıran politik bir çıkarı içinde barındırdığını ortaya koymaktır. Bu eleştirel analiz çerçevesinde, çalışmamızın diğer bölümlerinde, pozitivizmin Türkiyeʼye girişi ve toplumsal arkaplânı üzerinde durulmakta; ardından bu geleneğin Cumhuriyet döneminde yayınlanmış ve dolaşıma girmiş sosyoloji ders/el kitaplarındaki etkisi gösterilmeye çalışılmaktadır. Yaptığımız irdelemede, Türkiyeʼde belirli bir sosyoloji tasavvurunun oluşmasına katkıda bulunmuş olan bu sosyoloji ders/el kitaplarında pozitivizmin hakim bir tema olarak belirgin bir biçimde öne çıktığı ve olumlandığı görülmektedir. Sözü edilen kitaplarda, bu perspektif doğrultusunda, okuyucunun insan ve sosyal dünya hakkındaki algılamasını çerçevelendirecek imajlar üretilmektedir. Bu çalışmada, bizatihi sosyoloji üzerine eleştirel bir yeniden düşünme amaçlanmakta ve sosyolojinin kendi kendisiyle her an hesaplaşabilme kapasitesine sahip olması gerektiği vurgulanmaktadır. Dolayısıyla bu tez çalışmasının eleştirel bir ʻsosyoloji sosyolojisiʼ denemesi olduğu ileri sürülebilir