Demanslı hastaya bakım verenlerin bakım yükünün incelenmesi

Bu çalışma, demanslı hastaya bakım verenlerin bakım yükünü incelemek amacıyla tanımlayıcı ve kapsadığı zamana göre kesitsel olarak yapılmıştır. Araştırma 1 Ocak 2008 - 31 Haziran 2008 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Nöroloji Polikliniği (Demans Polikliniği), Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi (Demans Polikliniği), Buca Seyfi Demirsoy Devlet Hastanesi Nöroloji Polikliniği, Buca Tabdi Tıp Merkezi Nöroloji Polikliniği ve İzmir Alzheimer Derneğine kayıtlı demanslı hasta yakınları veya bakım vericileri oluşturmuştur. Bu evrenden araştırmanın veri toplama sürecinde araştırmanın örnek seçim ölçütlerine uyan, araştırmaya katılmayı kabul eden, demanslı hastaya bakım veren 305 bakım verici ve 305 hasta araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırma verileri; bakım verenin bilgilendirme onam formu, bakım verene yönelik veri formu, hastaya yönelik veri formu, bakım verenlerin yükü envanteri “Caregiver Burden Inventory” formları kullanılarak yapılmıştır. Araştırmada bakım veren kişilerle yüz yüze görüşülerek, anlayabileceği şekilde okunarak, açıklanarak önce sözlü ve yazılı izinleri alınmış daha sonra formlar uygulanmıştır. Bakım verenler isteğe bağlı olarak formları kendileri okuyarak doldurmuşlardır. Elde edilen veriler araştırmacı tarafından bilgisayar kayıtları yapıldıktan sonra SPSS 16 (Statistical Package for Social Science) for Windows istatistik paket programı kullanılarak işlenmiştir. Verilerin sayı ve yüzde dağılımları yapılmıştır. Bakım Yükü Ölçeğinin (BYÖ) alt alanları ve bakım veren-hasta yaşları arasındaki ilişki spearman sıra korelasyon testi ile karşılaştırılmıştır. Bağımsız değişkenlerle kullanılan ölçek puanları arasındaki ilişkiyi incelemek için Kruskal Wallis Testi kullanılmıştır. Mann Whitney U Testi ile ileri analiz yapılarak aralarında anlamlı fark bulunan değişkenlerde farkın nereden kaynaklandığı incelenmiştir. Araştırma kapsamına alınan bakım verenlerin zaman-bağımlılık yükü puan ortalaması 10.80±6.55, gelişimsel yük puan ortalaması 6.90±6.04, fiziksel yük puan ortalaması 6.40±6.48, sosyal yük puan ortalaması 3.36±4.45, duygusal yük puan ortalaması 3.00±3.76 ve toplam yük puan ortalaması 30.48±21.74 olarak saptanmıştır. Araştırma kapsamına alınan bakım verenlerin %31.1’i 46-55 yaş grubu, eğitim düzeyi %37.4’ü ilkokul/ilköğretim (ortaokul) mezunu, medeni durumu %77.4’ü evli, %81.3’ü çocuk sahibi, çocuk sahibi olanların %89.5’i 1- 3 çocuk sahibi, bağlı bulundukları sosyal güvenlik kurumu %43.9 emekli sandığı, meslekleri %43.2’si ev hanımı, %41.3’ünün hastası annesi, hastaya bakım verme süresi %51.5’i 1-5 yıl, %67.5’inin hasta ile beraber yaşadığı, %67.2’sinin bakımı paylaştığı, hastanın bakımını paylaşan bireyler %57.6 I.derece akraba (anne, baba, kardeş, eş, çocuklar) olduğunu, %30.2’si daha önce başka bir hastaya bakım verdiğini, %9.2’si daha önce demanslı bir hastaya bakım verdiğini, %51.8’i herhangi bir hastalığı bulunmadığını bildirmiştir. Çalışmamız kapsamına alınan hastaların %63.6’sı kadın, %43.3’ü 71- 80 yaş grubu, %57.7’sinin evli olup %94.8’inin çocuk sahibi olduğu çocuk sahibi olan hastaların %70.9’u 1-3 çocuk sahibi, bağlı bulundukları sosyal güvenlik kurumu %52.7 emekli sandığı, birlikte yaşadıkları kişiler %28.9 hastaların eşleri, yaşadıkları yer %87.9 kendi evleri, bakım veren ile birlikte yaşama süresi %44.3’ünün 6-↑ yıl, bakım verenin akrabalık durumunun %45.6’sının hastanın kızı, hastalık süreleri incelendiğinde %63’ünün 1-5 yıl olduğu, %92,1’inin ilaç tedavisi aldığı, hastalık evrelerine göre %40’ının erken (başlangıç) evre, %100 unutkanlıkların bakım verenler tarafından ifade edilen ilk belirti olduğu, %92.5 konuşmaların hatırlanamaması olduğu, %74.1’inde demans dışında başka bir hastalıkları olduğu bildirilmiştir