Huzurevinde ve aile ortamında yaşayan yaşlıların öz bakım gücü ve yaşam doyumunun incelenmesi

Toplum risk grupları arasında yaşlılar önemli yer tutmaktadırlar.Halk sağlığı hemşiresinin görevlerinden birisi de, risk gruplarının sağlığının korunması ve geliştirilmesidir.Bu nedenle hemşireler, sağlıklı yaşlıların bakımına katılmalıdır.Amaçları ise; kaliteli bir yaşama sahip olmak ve yaşamdan doyum almalarını sağlamak için, yaşlıların bağımsızlıklarını sürdürmelerine ve kendi kendine bakımlarını yapmalarına yardımcı olmak olmalıdır.Temel sağlık hizmetleri yaklaşımından bu yana; halk sağlığı hemşireliği alanında hastalıkların tedavisinden çok, sağlığın korunması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi çabası önem kazanmıştır.Bireyin kendi sağlığına ait gelişen rolleri, sağlığın geliştirilmesi ve öz bakım kavramı, buna bağlı olarak subjektif iyi oluş, yani yaşam doyumu, üzerinde önemle durulan bir konuma gelmiştir.Bu bakış açısıyla planlanan araştırma; huzurevinde ya da aile ortamında yaşamanın, yaşlıların yaşam doyumu ve öz bakım gücüne olan etkisini incelemek amacıyla düzenlenmiş bir alan araştırmasıdır.Yaşlıların yaşam doyumu ve öz bakım gücü düzeyleri kendi koşulları içinde kesitsel bir yaklaşımla tanımlanmaya çalışılmıştır.Ocak 2001- Mayıs 2001 tarihleri arasında Bornova Eğitim ve Araştırma Sağlık Grup Başkanlığına bağlı 3 sağlık ocağından ve İzmir kentindeki 3 huzurevinden seçilmiş toplam 240 yaşlıdan oluşan örneklem ile yürütülmüştür.Araştırma verileri görüşme yöntemiyle toplanmıştır.Veri toplamada yaşlılarla ilgili sosyodemografik özellikleri içeren Sosyodemografik Veri Formu ile Öz Bakım Gücü Ölçeği ve Yaşam Doyumu Ölçeği kullanılmıştır.Bütün örneklem grubu için kadınların yaşam doyumu puan ortalaması 10.33±3.50'dir.Kadınların öz bakım gücü puan ortalaması 96.59 ± 15.10'dur.Erkeklerin yaşam doyumu puan ortalaması 10.69 ± 3.16'dır.Erkeklerin öz bakım gücü puan ortalaması 94.79 ± 15.94'tür.Yaşanan ortam bakımından huzurevinde yaşayan yaşlıların öz bakım gücü puan ortalaması aile ortamında yaşayanların puan ortalamalarından istatistiksel olarak yüksek düzeyde anlamlı bulunmuştur (t=3.095, p0.05).Aile ortamında yaşayan kadınlarla erkeklerin öz bakım gücü puan ortalaması arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (t=2.334, p0.05).Aile ortamında yaşayan kadınlarla erkeklerin yaşam doyumu puan ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (t= -2.128, p0.05).Kadınlarla erkeklerin yaşam doyumu puan ortalaması arasındaki fark istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur (t=-0.831, p>0.05).Araştırmadan elde edilen bulgular değerlendirildiğinde;huzurevinde yaşayan yaşlıların aile ortamında yaşayanlara göre öz bakım gücünün; aile ortamında yaşayanların huzurevinde yaşayanlara göre yaşam doyumunun yüksek olduğu görülmektedir.Bu durumda huzurevinde yaşayanların yaşam doyumunun, aile ortamında yaşayanların da öz bakım güçlerinin arttırılmasına çalışılmalıdır.Türkiye'de yaşlılık hizmetleri içinde ilk sırayı sosyal güvenlik programları ve sosyal hizmet programları çerçevesinde kurum bakımı(Huzurevleri) almaktadır.Ancak maliyetin yüksek olması, alışılan ve yaşanılan ortamdan uzak kalma yaşlı bireyi ruhsal yönden olumsuz etkileyecektir.Ruhsal sağlık yaşam doyumu ve öz bakım gücünün temel belirleyicisidir.Günümüzde, 65 yaş ve üzeri nüfusu %10'un üstünde olan ve sağlık sorunlarını bir anlamda çözmüş ülkeler, yaşlılık bakımı için Kurumsallaşmanın yerine, Evde Bakım Hizmetlerine ağırlık veren çalışmalar yapmaktadırlar.Bu nedenlerle, Türkiye'de yaşlılara verilecek bakım hizmetlerinde Evde Bakım ve Gündüz Bakımevleri gibi örgütlenmelere öncelik verilmelidir.Yaşlılıkta bedensel yapının bozulmasının en aza indirilmesi için koruyucu hekimlik hizmetlerinin etkin bir şekilde verilmesi, ev ziyaretlerinde hemşirelerin bu konuda eğitim yapmaları, bedensel yapıları bozulan kişilerin ise fiziksel ve sosyal rehabilitasyonlarının sağlanması önerilebilir