Hemodiyaliz hastalarında tedaviye uyum, I. Eksen Psikiyatrik E -tanılar ile mizaç ve karakter özelliklerinin tedavi uyumu üzerine etkileri

Amaç: Hemodiyaliz tedavisinde başarı büyük oranda hastanın tedaviye uyumuna bağlıdır ancak, hastaların yarısı tedaviye uyumsuzdur. Bu çalışmanın amacı; hemodiyaliz hastalarının tedaviye uyumunda rol oynayan etkenleri araştırmaktır. Tedaviye uyumu iyi olan hastalar ile, kötü olan hastalar arasında karşılaştırma yapılarak; sosyo-demografik özellikler, algılanan sosyal destek, yaşam kalitesi, bilişsel yetersizlikler, DSM-IV’e göre eşlik eden I. Eksen psikiyatrik bozukluklar ve stres etkenleri, belirti şiddetleri, Cloninger’in psikobiyolojik modeline göre mizaç ve karakter özellikleri açısından, fark olup olmadığı araştırılacaktır. Yöntem: En az 6 aydır hemodiyaliz tedavisi görmekte olan 61 hasta ile, son diyaliz seansını izleyen gün, SCID-I kullanılarak, psikiyatrik tanı görüşmeleri yapılmıştır. Standardize Mini Mental Test (SMMT), Hamilton Anksiyete ve Depresyon Değerlendirme Ölçekleri ile belirti şiddetleri ölçülmüştür. SF-36 ile yaşam kaliteleri, Algılanan Sosyal Destek Düzeyi Ölçeği ile sosyal destekleri değerlendirilmiştir. Mizaç Karakter Envanteri (MKE) ile kişilik özellikleri belirlenmiştir. Hastanın kendini değerlendirme ve doktorun hastayı değerlendirme anketleri uygulanmıştır. Örneklem; inter-diyalitik kilo alım değerlerinin, hastaların çıkış ağırlıklarına oranının 3 aylık ortalamalarına göre (% DKA kesme değeri=3,5); “Tedaviye uyumlu” ve “Tedaviye uyumsuz” olarak iki gruba ayrılmış ve elde edilen tüm veriler açısından iki grup arasında karşılaştırma yapılmıştır. Bulgular: Uyumlu grupta; yaş, hemodiyaliz tedavisine başlanan yaş, SMMT puanları, kan basıncı değerleri, MKE-Zarardan Kaçınma-2 ve MKE-Zarardan Kaçınma-Toplam puanları istatistiksel olarak anlamlı yüksek; MKE-Ödül Bağımlılığı–3, MKE-Ödül Bağımlılığı-Toplam, MKE-İşbirliği Yapma-4 puanları ise anlamlı düşük saptanmıştır. Uyumsuz grupta geçmişte psikiyatrik tedavi oranları, ailesel yüklülük, stresör oranları ve yineleyici depresif bozukluk tanısı anlamlı yüksektir. Kronik yineleyici depresyon olanların tamamı uyumsuz gruptandır. Ağrı algısı ve mental sağlık açısından kendilerini daha işlevsel algılayan hastaları, hem kendileri hem de doktorlar daha ‘uyumlu’ nitelendirmektedir. Diğer değişkenler açısından iki grup arasında fark bulunamamıştır. Sonuç: Gençlerde, erken yaşta hemodiyalize başlayanlarda, yineleyici ve kronik doğada depresyonu olanlarda, geçmişte psikiyatrik tedavi görenlerde ve ailesel yüklülüğü olanlarda, stres etkeni varlığında, bilişsel işlevlerde azalma olanlarda, kan basıncı yüksek olanlarda, uyumsuzluk oranları yüksektir. Düşük zarardan kaçınma ve artmış ödül bağımlılığı, uyumsuz grupta öne çıkan kişilik özellikleridir