Ham Petrol'ün tarımı yapılan bazı buğdaygil tür ve çeşitleri üzerine fizyolojik etkileri

Çalışmamızda, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) ham petrol boru hattı boyunca Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’nca ekimi yapılması önerilen buğdaygiller (Gramineae) familyasına ait buğday (Triticum durum Desf. cv. Bezostaya-1, Triticum aestivum L. cv. Pandas), tritikale (Triticale sp. L. cv. Tatlıcak-97, Triticale sp. L. cv. Karma-2000), arpa (Hordeum vulgare L. cv. Karatay-97, Hordeum vulgare L. cv. Tokak 157/37), yulaf (Avena sativa L. cv. Seydişehir, Avena sativa L. cv. Faikbey), çavdar (Secale cereale L. cv. Aslım-95) çeşitlerinin, toprağa dıştan uygulanan %1, %5 ve %10 (g/kg toprak) oranlarında ham petrolün oluşturacağı çevresel strese karşı göstereceği toleransın fizyolojik mekanizmalarının araştırılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda tohum çimlenme yüzdeleri, kök, gövde büyümesi ve yaş, kuru ağırlıkları, yaprak bağıl su içerikleri, fotosentetik pigment maddeleri, toplam protein, prolin ve içsel hormon (indol asetik asit: IAA, absisik asit: ABA) miktarları, superoksit dismutaz (SOD) ve katalaz (CAT) enzim aktiviteleri saptanmıştır. Sonuçlarımıza göre, materyal olarak kullandığımız tahıl çeşitlerinden her biri hatta aynı türün iki kültür çeşidi bile farklı fizyolojik tepkiler vermiştir. Çimlenme yüzdeleri açısından, buğday kültür çeşitlerinden Pandas’ın, tritikale çeşitlerinden Tatlıcak-97’nin, arpa çeşitlerinden Karatay-97’nin, yulaf çeşitlerinden Seydişehir’in ham petrol uygulamasına karşı, daha fazla duyarlı olduğu bulunmuştur. Büyüme parametreleri incelendiğinde, Tokak 157/37 arpa kültür çeşitimiz daha toleranslıdır. Pigment içeriğinde diğer kültür çeşitlerde azalma varken, Seydişehir yulaf çeşiti ve Tokak 157/37 arpa çeşitinde bir artış gözlenmiştir. Tokak 157/37 arpa, Faikbey yulaf ve Aslım-95 çavdar çeşitlerinde bağıl su içeriğinde görülen artış, bu çeşitlerde bir tür tolerans mekanizmasının geliştirildiğini göstermektedir. Tokak 157/37 arpa çeşiti strese tepki olarak ABA miktarında önemli bir artış göstermiştir. Tokak 157/37 arpa çeşitinde ham petrol konsantrasyon artışına göre prolinin ve protein birikiminin diğer çeşitlerde görünenden daha az olduğu saptanmıştır. Ayrıca SOD ve CAT aktivitesinde en çok artış Tokak 157/37 arpa çeşitinde olmuştur. Sonuç olarak, Tokak 157/37 arpa çeşitinin topraktaki ham petrol kontaminasyonuna en toleranslı çeşit olduğu görülmüştür