Hatayi'nin şiir dünyası

Bektaşî edebiyatının büyük şairlerinden biri olan Hatayî, şiirlerinde dinî, tasavvufî ve özellikle ideolojik görüşlerini açıklamıştır.'Hatayî'nin Şiir Dünyası' adını taşıyan ve önsöz, giriş, şairin hayatı, dizin ve bibliyografya dışında dört bölümden oluşan çalışmamızda da, onun bu görüşleri ve bu görüşleri ifade etmede kullandığı kavramlar belirlenmeye çalışılmıştır.Birinci bölümde Hatayî'nin din ve tasavvuf anlayışı incelenmiştir.Şairin temel dinî konularda, İslamî Türk edebiyatının geleneksel anlayışının dışına pek çıkmadığı görülmektedir.Tasavvuf anlayışını da 'Vahdet-i Vücud' kavramıyla ortaya koymamız mümkündür.Kullandığı tasavvufî kavramlarla ve adını andığı mutasavvıflarla, hemen hemen bütün şairlerde karşılaşmaktayız.İkinci bölümün adı, 'İdeoloji'dir.Burada, şairin İslam'ın Şiî yorumunu temel alan ideolojisinin çerçevesi çizilmeye çalışılmıştır.Bu çerçevenin büyük ölçüde 'Hak Muhammed Alî' ve 'Muhammed Alî' 'bir'liğiyle sevgisinden oluştuğu anlaşılmaktadır.Başta Hz. Alî olmak üzere, bütün imamların yüceltildiği görülmektedir.Şairin, yukarıda söylediğimiz 'bir'liği ve on iki imam sevgisini, idaresi altındaki insanlar arasında ortak bir ideoloji yapma çabası içinde olduğu görülmektedir.Üçüncü bölüm olan 'Cemiyet'te ise, önce tarihî-efsanevî kişiler tanıtılmıştır.Bunların dışında kalanlar da 'Sevilen şahıslar' ve 'Nefret Edilen Şahıslar' şeklinde iki başlık altında toplanmıştır.Şairin sevgisini veya nefretini belirleyen faktörün, ideolojisi olduğu anlaşılmaktadır.Bu bölümde ayrıca, cemiyetle ilgili diğer unsurlar da incelenmiştir.Son bölüm 'Tabiat'tır.Bu bölümde de gök, güneş, ay, yıldız, bulut, yağmur, yeryüzü, dört unsur, hayvanlar, bitkiler... gibi tabiata ait öğelerin dinî, tasavvufî veya ideolojik kullanımı incelenmiştir.Şairin tabiattan aldığı bu unsurların pek çoğuyla Hz. Alî arasında ilgi kurma ve böylece Hz. Alî'yi yüceltme çabası içinde olduğu açıkça görülmektedir