Kentler ve bağımlı krallıklar (İ.Ö. 133-İ.Ö. 89)

Roma Cumhuriyeti’nin İtalya’daki bir kent-devletinden Akdeniz imparatorluğuna dönüşme süreci, antik çağdan itibaren birçok araştırmacı için için ilgi çekici bir konu olagelmiştir. Bu süreçte Roma’nın Hellenistik dünya ile olan ilişkileri bilhassa önemlidir. Roma’nın aralarında siyasal, sosyal, ekonomik çıkar ilişkileri ya da düşmanlıklar bulunan krallıklar, yerel hanedanlar, kent birlikleri ve kent devletlerinin bulunduğu Hellenistik dünya ile – dolayısıyla Anadolu ile – gerçek anlamda teması İ.Ö. III. yüzyıl sonlarında başlamıştır. Bu dönemden itibaren Hellenistik dünyanın Roma egemenliğine girme süreci de başlamıştır. 188 yılında Roma’nın Anadolu’dan Seleukoslar hakimiyetini tamamen ortadan kaldırarak, buradaki kent ve krallıklar ile ilgili düzenlemelerde bulunması, bölgede Roma egemenliğinin başlamasına neden olmuştur. Anadolu’da doğrudan Roma yönetimi, 133 yılında Pergamon kralı III. Attalos’un, krallığını bir vasiyetname ile Roma’ya bırakması ile başlamıştır. Yeni epigrafik belgelerin yayınlanması ve bunların üzerinde yapılan tartışmalar Anadolu’da doğrudan Roma egemenliğinin başlama süreci ile ilgili bilinenleri yeniden değerlendirme gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Önceleri Roma’nın Attalos’un vasiyetini kabul etmekte kararsız ve tereddütlü olduğu düşünülürken, yeni kanıtlar bunu tam aksini göstermektedirler. Tezimizde ele alınan dönem, Roma iç politikasında da politik kamplaşmanın giderek derinleştiği bir süreç ile paraleldir. Bu doğrultuda Anadolu’da gerek kentler gerekse bağımlı krallıklar üzerindeki Roma politikalarının, Roma iç politikasındaki gelişmeler ile doğrudan ilintili olduğu olduğu görülmektedir. Fakat iç politik çekişmelerin ve kişisel çıkarların Anadolu’da Roma’nın çıkarlarının önüne geçmesi Roma için bir felaketle sonuçlanmıştır. 89 yılında başlayan I. Mithridates Savaşı ile birlikte kentlerde bulunan Romalılar toplu bir şekilde katledilmiş ve Anadolu’daki Roma egemenliği geçici olarak ortadan kalkmıştır