DIYARBAKIR BRANCH OF DEDE GRAKIN OCAK AND A HISTORICAL AND LITERARY ANALYSIS OF TWO NEW DOCUMENTS TAKEN FROM THIS BRANCH

Kurucu pirinin 12. yüzyıl sonları ile 13. yüzyıl başlarında yaşadığı bilinen ve yazılı belgeler üzerinden takip edilebilen tarihi göz önünde bulundurulduğunda ilk yapılanan Alevi ocakları arasında yer alan Dede Garkın Ocağı hakkında yapılan araştırmalar, bu ocağa mensup dede ve talip topluluklarının en eski yerleşim yerlerinin Güneydoğu Anadolu Bölgesi olduğunu göstermektedir. Mardin ve Şanlıurfa illerinin yanı sıra, ocağın bugün hâlen etkin olduğu, mensuplarının yaşadığı ve talip topluluklarının yerleşik bulunduğu Diyarbakır ilinin Alevi ocaklarının, mürşit ocaklarının ve Dede Garkın Ocağı'nın tarihî süreç içerisinde yapılandığı ilk yerleşim yerlerinin başında geldiği bilinmektedir. Bu makalede, Dede Garkın Ocağı'nın Diyarbakır koluna mensup dede ailelerinin şahsi arşivlerinden alınan iki belgenin (bir şecerenâme ve bir hilafet icâzetnâmesi) incelenmesiyle elde edilen verilerin yanı sıra, tapu tahrir kayıtları ile saha çalışmalarımızda gerçekleştirdiğimiz mülakatlardan edindiğimiz bilgilerin ışığında, ocağın yöredeki tarihi, ritüelik açıdan dede-dede ve dede-talip ilişkisi bağlamında etkinlik ve yetkinlik alanı ve günümüzdeki durumuna ışık tutulmaya çalışılmıştır. Ayrıca ocağın Diyarbakır koluna mensup dedelerin şahsi arşivlerinden alınan her iki belge ile ilgili ayrıntılı bir edebî analize yer verilmiştirThe studies done on the ocak of Dede Garkın, whose founder pir lived between the late 12th early 13th century and which is one of the first formed Alevi ocaks taking into account history traceable through written documents, show that the oldest settlement of dede and disciple communities affiliated with this ocak is Southeastern Anatolia. It occurs that, along with the provinces of Mardin and Şanlıurfa, the province of Diyarbakır, in which the ocak is still active, members are still living and disciple communities are located, is the main settlement where Alevi ocaks, mürşid ocaks and the ocak of Dede Garkın were formed within historic process. In the light of information obtained from interviews carried out in fieldwork and from land registrations along with data obtained from analyzing two documents taken from personal archives of dede families belonging to the ocak of Dede Garkın's Diyarbakır branch, this study offers an insight into the local history of the ocak, the domain and competence of the ocak in the context of relationship between dede-dede and dede-disciple in terms of ritual, and the present day status of the ocak. Also, a detailed literary analysis of these two documents was don