Kognisyon ile korelasyonu

MS hastalarında hem infiamasyon hem de progresif aksonal yıkıma bağlı diğer fonksiyonların yanında tat ve koku duyularının da etkilendiği literatürde değişik oranlarda bildirilmiştir. Ancak bu duyuların, duyarlılığı ve özgüllüğü daha yüksek kognitif testler, hastalığın süresi, özürlülük, depresyon, yorgunluk gibi parametrelerle karşılaştırıldığını gösteren ayrıntılı çalışmaya rastlanamadı. Bu çalışmamızda, MS tanılı hastalarda ve normal bireylerde olfaktör ve gustatuar fonksiyon değerlendirildikten sonra mevcut olan bozuklukla kognitif bozukluk arasında ilişki araştırılmış, bu amaçla olgular Hamilton Depresyon Skalası, EDSS, Modifiye Yorgunluk Etki Skalası, koku ve tat duyusu testleri, ardından ise nöropsikolojik testlerle incelenmiştir. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı multipl skleroz polikliniğinde, takip edilen revize McDonald 2010 tanı kriterlerine göre RRMS ve SPMS tanıları almış benzer yaş (21-50) ve cinsiyette 30 kişilik hasta ve 20 kişilik kontrol grubu ile yapılan çalışmamız, MS hastalarında özelikle SPMS hastalarında kognitif etkilenmenin yanında tat ve koku duyularında bozulma olduğu sonucunu ortaya koymuştur. RRMS olgularının %33.3'ünde koku testi, %40' ında tat duyusu bozuk saptanırken, SPMS olgularının %80'de koku duyusunda, %73.3'de tat duyusunda bozukluk saptanmıştır. Çalışmamızda, olfaktor fonksiyon ile kognisyon arasında bir ilişki gösterilememiştir ancak gustatuar fonksiyonun dikkat, bilgi işlem hızı, çalışma belleği gibi kognitif fonksiyonları değerlendiren PASAT ve SDMT testleriyle ilişkisi gösterilmiştir. Gustatuar bozukluğu olan ve olmayan MS olgularının kognitif testleri karşılaştırıldığında PASAT ve SDMT puanları arasında istatistiksel farklılık ve aynı zamanda tat testi puanları ile PASAT ve SDMT arasında pozitif korelasyon saptanmıştır. Ancak koku testi için bu farklılıklar ve korelasyon görülmemiştir. Hem koku hem tat duyusu bozukluğu özürlülük derecesi ile ilişkili bulunmuştur. Sonuç olarak, Multipl sklerozda oldukça sık oranda infiamasyon veya nörodejenerasyona sekonder olfaktör ve gustatuar fonksiyon bozukluğu gelişmektedir. Hem koku hem de tat duyusu bozukluğu özellikle özürlülük artışı ile koreledir. Bu korelasyon nörodejeneratif etkiyle açıklanabilir. Çalışmamızda diğer nörodejeneratif hastalıklardan farklı olarak koku ve kognisyon arasında bir ilişki gösterilememiştir ancak tat duyusunda, dikkat, çalışma belleği, bilgi işlem hızını değerlendiren testlerde bozulma ile birliktelik saptanmıştır. Koku ve tat duyusu bozukluğu, diğer özürlülük nedenleri gibi yaşam kalitesini bozmakla birlikte, yaşamı tehdit edebilecek olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir. Bu nedenle, hastaların bu açıdan sorgulanması ve objektif testlerle değerlendirilmesi önerilir