Values teaching in primary education and the relation of these values with Alevi-Bektashi values

Değerler, insan hayatını etkileyen ve önem verilen düşüncelerdir. Değerler sosyal bilimlerin önemli araştırma konularından olmakla birlikte aynı zamanda temel sorunlarından birini oluşturmaktadır Genel olarak değerler ve değerler eğitimi, özel olarak ise din ve ahlâk konulu eğitim-öğretim konuları sistemimiz içerisinde çok tartışılan bir konu olmaktadır. Toplumsal yapı içerisinde din ve değerler eğitiminin eğitim kurumları ve eğitim programları içerisindeki yer alması ve öğretimine ilişkin eleştiri ve tartışmalar gözlenmektedir. İlköğretim çağı çocuklarına ulusal ve evrensel değerlerin kazandırılmasında, çok önemli bir yeri olan ilköğretim Din Kültürü Ahlâk Bilgisi öğretim programının değerler yönünden nasıl bir görünüm arz ettiğinin ortaya bu araştırmada bir problem olarak önemli görülmüştür. Bu amaçla, bu araştırma bulguları, Türkiye'de ilköğretim düzeyinde güncel olan Din Kültürü Ahlâk Bilgisi programının, değerler boyutunda daha gerçekçi algılanmasına ve bu programların geliştirilmesine katkı sağlayabilir. Araştırmada, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi programındaki değerler ve değerler eğitimi analiz edilerek, Alevî öğretmen görüşlerine göre bu değerlerin Alevîlik ile ilişkisi tespit edilmiştir. Araştırma betimsel bir araştırmadır ve bir evrenin genellenmesi olmayıp, bir örnek grup üzerinden elde edilen verilerle var olan durumu ortaya koymayı hedeflemektedir. Bu anlamda araştırmada, genel tarama modellerinden olan tekil tarama modelinden yararlanılmıştır. Genel tarama modelleri çok sayıda elemandan oluşan bir evrende, evren hakkında genel bir yargıya varmak amacı ile evrenin tümü ya da ondan alınacak bir grup, örnek ya da örneklem üzerinde yapılan tarama modelleridir. Bu tür yaklaşımda ilgilenilen olay madde, birey, grup, konu vb. birim ve duruma ait değişkenler, ayrı ayrı betimlenmeye çalışılır. Betimsel çalışmalarda kullanılan teknikler, çalışmanın adını da değiştirmektedir. Bunlar anket survey, mülakat survey, gözlem survey gibi isimler almaktadır. Araştırmada ilköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi programlarının içerik yönünden analiz edilerek, programın değerlerle ilgili var olan durumunun ortaya konulması ve ilköğretimde görevli ve Alevîlik-Bektaşîlik değerlerine sahip öğretmenlerin görüşlerinden hareketle programdaki değerlerin Alevî-Bektaşîlik değerleri ile ilişkisinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu amaçla, ilk olarak ilköğretim DKAB programındaki değerlerin Sosyal Bilgiler ve Halk Kültürü programındaki değerlerle eşleştirilmesi yapılmış ve ortak değerler olup olmadığı belirlenerek, DKAB programının değerler öğretimi yaklaşımı ortaya konulmuştur. İkinci aşamada ise DKAB programındaki bu değerlerin Alevî-Bektaşî kültürü ile ne düzeyde ilişkili olduğuna dair öğretmen görüşlerine başvurulmuştur. Araştırmada, değerlerin Alevîlik-Bektaşîlik değerleri ile ilgili boyutu, Alevî Bektaşî kültürünün en önemli merkezlerinden biri olan Hacıbektaş ve Hasandede ilçe merkezindeki ilköğretim okullarında görevli ve Alevî değerlerine bağlı öğretmenlere uygulanan derecelendirme ölçeği (Rubik) türündeki anketle elde edilmiştir. Anketin geliştirilmesinde ilköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi programında belirlenmiş olan değerler temel alınmıştır. Bu değerlerin Alevîlik-Bektaşîlik değerleri ile ne düzeyde ilişkili olduğuna ilişkin dört seçenekli bir Rubik geliştirilmiştir. Bu ölçekte ilişki boyutu "Çok (tam) ilişkili, Kısmen (orta) ilişkili, Çok az ilişkili, Hiç bir ilişki yok" biçimindeki görüşlerle tespit edilmiştir. Madde kökleri ile ilişki düzeyini tespit eden dereceli seçenekler eğitim bilimleri alanında beş uzman görüşüne sunularak seçeneklerin madde kökünü yoklayıp yoklatmadığına ilişkin görüşleri alınmış ve son şekli verilmiştir. Ölçeğin madde kökleri anlam kaybına sebep olmaması için DKAB programında var olan ifadesi ile alınmıştır. Araştırma verileri, araştırmacının ilgili öğretmenlerle yüz yüze görüşmesi ve gerektiğinde ek açıklamaların yapıldığı bir güven ortamında ve her hangi bir kimlik bilgisine gerek duyulmayan bir yaklaşımda gerçekleştirilmiştir. Araştırma örnek-lem grubu, insanların değerler bağlamındaki özelinin tespitinin zorluğu ve değerlere saygı bağlamında geniş olmayan bir örneklem grubu üzerinde yürütülmüştür. Bu yaklaşımla değerlendirmeye alınan öğretmen sayısı 28'dir. Görüşlerine başvurulan kişilerin ilköğretimde öğretmen olmaları ve tamamına yakınının da sınıf öğretmeni olarak problem ve program ile iç içe olmaları verilerin güvenirliğini sağlamaktadır. Araştırma; 1.Araştırmanın değerler karşılaştırması, örneklem grubunu oluşturan öğretmenler ve bu öğretmenlerin oluşturulan ölçeğe verdikleri görüşleri ile sınırlıdır. 2.Araştırma, programın diğer dersler kapsamında değerler eğitimi bakımından hangi özellikleri taşıdığı ve bu derslerin öğretimi sürecinde kullanılan ders kitapları vb. durumların katacağı örtük-saklı program unsurları araştırma dışında tutulmuştur. Araştırmada programların değerler bağlamında taşıdığı var olan durum, hedef, içerik ve öğretim süreci açısından tespit edilerek ortaya konulmuştur. Programa göre, bu programı almış olan öğrenci, Hz. Peygamberî ve Ehlibeytini sever. Kültürümüzde dil, edebiyat, örf ve âdetlerimizle musiki ve mimarimizdeki dinî motifleri açıklar. Kültürel değerleri korumaya özen gösterir. Dini doğru anlamada kültürün rolünün farkında olur. Her türlü bağnazlığın zararlarının farkında olur. Din, vicdan ve düşünce özgürlüğünün güvencesinin, laiklik olduğunu anlar. Laikliğin akla ve bilime önem vermesinin önemini anlar. Evrensel değerlerin anlamını kavrar. Dinin evrensel bir olgu olduğunu ve günümüzdeki dinlerin temel özelliklerini öğrenir. İlahî dinlerin inanç ve ibadet esaslarını tanıtarak ahlâk konusundaki ortak yanlarını ve evrensel ahlâk ilkelerini fark eder. Farklı inanç sahiplerine saygı duyar. Programda, ilköğretim düzeyinde din ve ahlâk eğitimi oluşturulan Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersinin içeriğinin belirlenmesinde "dinin temel bilgi kaynakları dikkate alınarak İslam'ın kök değerleri çerçevesinde "mezhepler üstü (herhangi bir mezhebi esas almayan, mezhebî tartışmalara girmeyen) ve dinler açılımlı" anlayış olarak ifade edilebilecek bir yaklaşım benimsenmiştir.Programa göre, din öğretiminde genel olarak izlenen yaklaşımlar şunlardan oluşmaktadır; İnsana saygı, hürriyete saygı, düşünceye saygı, ahlakî olana saygı, bir kültürel mirasa saygı. Araştırmanın nitel verilerine göre, öğretmenlerce, DKAB programında açık-resmî öğretim hedefleri olarak tespit edilmiş olan değerlerin ancak ikisinin en yüksek oranda (%71,4) ve diğerlerinin ise daha alt oranlarda Alevîlik-Bektaşîlik değerleri ile "tam ilişkili" olduğu belirtilmiştir. Aynı şekilde, elli beş değer ifadesinin %20 ile %50 oranlarında "kısmen ilişkili", kırk maddenin %10 ile %20 oranlarında "çok az ilişkili" görülmüştür. Yüksek oranlarda olmasa bile, dört değerle ilgili olarak ise %10 ile %20 oranlarında "hiçbir ilişkisinin olmadığı" görüşündedirler. Araştırma bulgularına göre, değerler öğretimi, ilköğretim programında önemli görülmektedir. Fakat öğretmen görüşlerine göre, DKAB programındaki değerlerin Alevîlik-Bektaşîlik ile "yüksek düzeyde ilişkili" olduğu görülmemektedir.Values are the most important and mostly-considered thoughts affecting human life. They form not only the significant research matters of social sciences but also one of the main problems of it. As a general matter values and values teaching; and as a specific matter religious-and-culture-related subjects in education are highly discussed within the educational system. There are some criticisms and discussions in the society against the existence of religious and values education in educational institutions and curriculum. Religious Culture and Moral Knowledge curriculum, which is essential for primary school children to gain national and universal values, is considered as a significant problem. Thus, findings of the study may add to Religious Culture and Moral Knowledge curriculum to be perceived as more realistic, and to the development of the curriculum. In this study, values and values education in Religious Culture and Moral Knowledge curriculum has been analyzed and the relation of these values with Alevism has been determined according to Alevi teacher's opinions. This study is not a generalization of the population but a kind of descriptive research and it aims at discovering the current case with the data from a sample group. So, in the study, one of the general scanning models has been utilized, single scanning model. General scanning models are administered on the whole population or on a group, example or sample extracted from the population in order to make a generalization about the population which is formed of various elements. In such approaches; topics, individuals, groups, subjects, variables, etc of study are tried to be described separately. These are named as questionnaire surveys, interview surveys and observation surveys. In the study, Primary Education Religious Culture and Moral Knowledge course curriculum has been analyzed in terms of contents; the current case of the curriculum related to values education has been detected; and the relation of the values in the curriculum with Alevi-Bektashi values has been researched through the opinions of the teachers in primary education who have Alevi-Bektashi values.To do so, firstly, the values in Primary Education Religious Culture and Moral Knowledge curriculum have been matched with the values in Social Sciences and Folk Culture curriculum and it has been determined if they are the same values; then the values teaching approach for Religious Culture and Moral Knowledge curriculum has been assigned. Secondly, teacher opinions have been consulted to define the relational level of the Religious Culture and Moral Knowledge curriculum with Alevi-Bektashi Culture. In the study, the dimension of the values related with Alevi-Bektashi values, has been acquired through a questionnaire, a kind of rating scale (rubric), administered to teachers at the central primary schools in Hacıbektaş and Hasandede counties, two of the most important centers for Alevi-Bektashi culture. The development of the questionnaire depends on the values that are defined in Primary Education Religious Culture and Moral Knowledge curriculum. A rubric with four different options has been developed stating the relational level of these values with Alevi-Bektashi values. In this scale, relational level has been defined with such opinions as Highly related", "Partly related", "Hardly related", "No relation". Gradational options to determine the relational level through item roots have been presented to five specialists' consideration and their opinions have been asked if the options really check the item roots. Item roots of the scale have been taken as they are in Religious Culture and Moral Knowledge curriculum to prevent any meaning loss. The study data have been collected in an environment where the researcher interviews the teachers individually and makes explanations if necessary, and where there is no need for any identification. The study has been administered on a restricted sample group as the private values are not easy to determine. With this approach, total number of teachers to be evaluated is 28. The fact that all the teachers who have been interviewed work in primary schools and almost all of them are form teachers - who are close to the problem and to the curriculum - make the data more reliable. 1.The values comparison of the study is limited to the teachers forming the sample group and how they answer the existing scale. 2.The features of the curriculum on values teaching within other courses, and the hidden curriculum elements added by coursebook, etc. situations used in teaching these courses have been excluded throughout the study. The current case of the curriculums within the values has been presented by determining objectives, contents and teaching processes. According to the curriculum, a student who has been taught in that way, loves the Prophet Muhammad and his family. He explains the religious motives in our culture, language literature, custom, tradition, music and architecture. He takes care to protect cultural values. He notices the role of culture in understanding the religion. He notices the harms of all kinds of fanaticism. He knows that secularity is the assurance for religious, conscientious and intellectual freedom. He knows the importance in the focus of secularity on intelligence and science. He understands the meanings of universal values. He learns the basic features of today's religions and that religion is a universal fact. He presents the faith and devotion fundamentals of the divine religions and he notices their shared features of moral and universal moral principles. He has respect for people with different faiths. While determining the contents of Religious Culture and Moral Knowledge course which provides primary school students with religious and moral education, an approach that could be defined as a "preter-sectarian (dealing with no specific sect, making no sectarian arguments) and with religious expansion" has been adopted. The curriculum states that the basic approaches to follow in religious education are: respect for the individual, respect for the liberty, respect for the thought, respect for the moral and respect for the cultural heritage. According to quantitative data of the study, it is pointed out that only two of the values, which are estimated to be the explicit/formal educational objectives in Religious Culture and Moral Knowledge curriculum, have the highest (71,4%) and the rest have lower M "fully-relational" rates with Alevî-Bektashi values. Similarly, it is observed that fifty-five m values statements are "partly related" at a ratio between 20-50%; and forty statements '| are "hardly related" at a ration between 10-20%. Despite of not being at higher rates, it is seen that four statements have "no relation" at a ratio between 10-20%.The findings of the study show that values teaching are considered "important" in primary school curriculum. However, the values in Religious Culture and Moral Knowledge curriculum are not "highly related" with Alevîsm and Bektashism according to teacher opinions