İki Hükümet Arasında Valilikten Özerkliğe İbrahim Hakkı Bey’in Macerası

As a member of Hürriyet ve İtilaf Party (Liberal Entente) İbrahim Hakkı Bey left Turkey in 1913 for Egypt due to the authoritarian policies of İttihat ve Terakki Party. He came back to İstanbul after the First World War, when the İttihat ve Terakki members left the power and escaped from İstanbul. He was appointed to İzmit as a governor. During his governorship (1920-1921), due to weakness of both the İstanbul and Ankara governments, he took the control of the town under his rule, and his relationship with the Ottoman government was broken down. With the capture of İzmit by the Ankara forces he left İzmit with the Greek forces and worked with them to organize a congress in order to establish an autonomous state in Western Anatolia in the Greek occupied zone. His movement became unsuccessful, and he was declared as persona non grata by Turkey which defeated the Greek forces and took the control of the entire country. This article focuses on the activities of İbrahim Hakkı Bey from his governorship of İzmit to his efforts to organize a congress in order to establish an autonomous state.Hürriyet ve İtilaf Partisi’nin bir üyesi olan ve 1913’te İttihat ve Terakki’nin gerçekleştirdiği Bab-ı Ali baskını sonrası başlatılan cadı avı neticesinde imparatorluğu terk ederek Mısır’a kaçan İbrahim Hakkı Bey, Birinci Dünya savaşı sonrasında İttihat ve Terakki’nin sahneden çekilmesi ve Hürriyet ve İtilaf’a yakın olan kadroların İstanbul’da öne çıkmaya başlamalarıyla Anadolu’ya geri gelen Hürriyet ve İtilafçılar arasındaydı. İstanbul Hükümeti’nin artık sembolik bir hale geldiği ancak Ankara Hükümeti’nin de daha güçlenme aşamasında olduğu 1920-21 yılları içerisinde İzmit valiliği yapan İbrahim Hakkı var olan siyasi boşluktan faydalanarak İzmit ve bölgesinde kendi kontrolü altında bir yönetim oluşturdu. Yaklaşık bir yıl süren valiliği boyunca bağlı olduğu Osmanlı yönetimi ile de arasının bozulması ve İzmit’in Ankara’ya bağlı olan kuvvetlerce ele geçirilmesiyle İbrahim Hakkı Bey yeni bir maceraya atılarak Batı Anadolu’da özerk bir yönetim kurmak için Yunan ve İngiliz kuvvetleriyle bağlantıya geçti ve günümüzde kimi popüler tarihçilerin fazlasıyla anlam yükledikleri “Çerkes Kongresi”nin İzmir’de toplanmasına ön ayak oldu. Ankara Hükümeti’nin savaşı kazanmasıyla birlikte İbrahim Hakkı ve kongrenin katılımcıları vatana ihanetle suçlanan 150 kişilik listeye dahil edilerek, Türkiye’ye girişleri yasaklandı ve affın çıktığı 1938 yılına kadar geri dönmelerine müsaade edilmedi. Bu makalede Birinci Dünya Savaşı sonrası dönemde Anadolu’da var olan kaostan faydalanarak İngilizlerin yardımıyla İzmit’e vali olarak atanan İbrahim Hakkı Bey’in başına buyruk bir yönetim kurma hevesinden Çerkes kongresini toplanmasına kadar geçen dönem ele alınacaktır