Niemiejskie funkcje w strukturach zurbanizowanych jako katalizator życia w mieście

The paper is intended to approximate the role of multifunctional structures combining typical urban and non-urban functions into one spatial form, which make them nodal points on the local and supra-local scale. These points will be architectural forms of various scales – both those which build space through cubature and create only spatial frames – “anti-cubature”. Introduction to cities functions commonly associated with rural areas, such as agriculture in a variety of forms, animal husbandry, industrial agricultural production, is an inspiration to creating unobvious connections with housing, transportation, offi ce, education, and not only with the area of recreational green in the city. More and more often, buildings of this type become iconic elements of the city structure, both in its physical and virtual space of the “unbuilt” city. Examples of utopian visions created for major metropolises such as New York, Paris, and Vancouver show the importance of small correction of the given space functional program, allowing it to be transformed from lateral into node structure. The Pasona Urban Farm in Tokyo, visions of Vincent Callebaut, WORK Architecture Company or Terreform group, but also the more intimate Amersfoort and Villa Augustus projects in Dordrecht, Hoeve Biesland, show the power dormant in non-urban center – creating functions.Niniejszy tekst ma za zadanie przybliżyć rolę wielofunkcyjnych struktur łączących funkcje typowo miejskie z niemiejskimi w jedną formę przestrzenną, dzięki którym stają się one punktami węzłowymi w skali lokalnej oraz ponadlokalnej. Do punktów tych należeć będą obiekty architektoniczne w różnej skali – zarówno te budujące przestrzeń poprzez kubaturę, jak i tworzące jedynie ramy przestrzenne – „antykubaturę”. Wprowadzenie do miast funkcji zwyczajowo kojarzonych z terenami wiejskimi, jak np. agrokultura w różnej postaci, hodowla zwierząt, przetwórstwo czy przemysłowa produkcja rolna staje się inspiracją do tworzenia nieoczywistych połączeń z funkcją mieszkaniową, komunikacyjną, biurową, edukacyjną, nie tylko zaś z obszarem zieleni rekreacyjnej w mieście. Coraz częściej też budynki tego typu stają się elementami ikonicznymi, zarówno w warstwie realnej, jak i w wirtualnej przestrzeni miasta „niezrealizowanego”. Przykłady utopijnych wizji tworzonych dla największych metropolii, jak Nowy Jork, Paryż, czy Vancouver ukazują znaczenie niewielkiej korekty programu funkcjonalnego danej przestrzeni, pozwalającej przekształcić ją z pobocznej w węzłową. Pasona Urban Farm w Tokio, wizje Vincenta Callebaut, pracowni WORK Architecture Company czy grupy Terreform, lecz również bardziej kameralne realizacje Amersfoort oraz Villa Augustus w holenderskim Dordrecht, Hoeve Biesland ukazują potęgę drzemiącą w niemiejskich funkcjach centrotwórczych